تفسیر هدایت جلد 8

نباشد، بلكه واجب است كه در مجراهايى قانونى وارد شود. پس انسان منظّم به فرمانبردارى از فرماندهى يا ولىّ امر يا رئيس خانواده خود اكتفاء نمى‏كند بلكه هم چنان به حدود قوانين اجتماعى واجب نيز ملتزم است و آنها را مراعات مى‏كند، شايد اين قوانين داراى اهميّتى چندان به نظر نرسد، ولى وقتى در زندگى اجتماعى به مرحله اجرا درآيد داراى سودى بزرگ مى‏گردد، مثلا وقتى اسلام فرد مسلمان را ملزم به وفاى عهد و پايبندى به وعده خود مى‏كند، مى‏دانى كه اين امر چه قدر زندگى اجتماع را منظم مى‏سازد و چه قدر وقت را كه به هدر مى‏رود حفظ و مراعات مى‏كند؟ و تا چه اندازه روابط استوار و پاكيزه مردم را محافظت مى‏كند؟

همچنين وقتى اسلام تنظيم وقت را لازم مى‏شمارد از آن روست كه اين امر نيازى است اجتماعى و ضرورتى حياتى زيرا در آن صورت انسان نمى‏تواند هر كارى را هر وقت خواست انجام دهد و هر لحظه ميل داشت دست به خريد و فروش بزند و حتّى در خصوص خوابيدن هر جا و هر وقت خواست بخوابد، بلكه براى هر يك از فعاليّتها و امور زندگى اوقاتى معيّن وجود دارد، و با وجود آن كه تنظيم وقت به نظر بسيارى از مردم كارى ثانوى مى‏آيد بيشتر شبيه به قنات و مجرايى است كه آب باران را از پراكندگى حفظ مى‏كند، زيرا تعيين اوقات نيروهاى انسان را از تشتّت و پراكندگى محفوظ مى‏دارد و تمام نيروها را براى جريان يافتن در مجرايى واحد گرد مى‏آورد.

از اينجاست كه در اين آيات تأكيدى بر ضرورت مراعات اوقات آسايش انسان مى‏يابيم كه بنا بر عادت معمولا پيش از نماز صبح و هنگام ظهر و همچنين پس از نماز عشاء است، و به عبارت ديگر تأكيد بر ضرورت مراعات اوقات و برنامه‏هاى ديگران است.

و حتّى بر كودكان واجب است كه در اين فواصل اجازه بگيرند تا خانه‏ها به صورت محلّى امن باقى بمانند كه انسان بتواند هر وقت خواست در آنها بياسايد.

ما بايد اوقات آسايش را از اوقات كار جدا سازيم، تا وقتى براى آسايش وجود داشته باشد، هم چنان كه وقتى به كوشش و فعاليّت براى به دست آوردن