تفسیر هدایت جلد 8

بدان عمل مى‏كنند و از طريق آن شخصيّت بهشتيان ساخته و پرداخته مى‏شود.

پس به وسيله قرآن حق از باطل و خير از شرّ شناخته مى‏شود، و هر كه بدان هدايت شود، بدو فرقان (يا ملكه تميز بين حق و باطل) را مى‏دهند، و از لحاظ قانونگذارى و تشريع به درجه ولايت بر مردم ارتقا مى‏يابد، تا آنجا كه خداوند او را در زمين خود جانشين مى‏سازد، نه به خاطر ويژگى ذاتى، بلكه بدان سبب كه او- بيشتر از ديگران- رسالت خدا را در رفتار و اقدامات خود مجسّم مى‏كند و شكل مى‏بخشد، هم چنان كه به سطح ولايت تكوينى فرا مى‏رود، زيرا اصول رسالت را بر خود تطبيق داده چندان كه بدو قدرت مى‏بخشد زمين و آنچه را در آن است رام و مسخّر كند.

وقتى آيات اين سوره مبارك به كلمه «تبارك» كه معنى تكامل در زندگى مى‏دهد آغاز مى‏شود، براى آن است كه به حقيقتى بزرگ اشاره كند كه براى انسان به عنوان مسئول زندگى و سرنوشت خويش حائز اهميّت است، پس اگر روزى آرزوى تكامل داشت و خواست بدان برسد، بايد اين حقيقت را درك كند، و گرنه از رسيدن بدان هدف بزرگ ناتوان خواهد شد.

آن حقيقت اين است كه انسان خود قدرت ذاتى بر تكامل ندارد و راهى براى كسب آن نيست مگر با پيوستن به سرچشمه و منبع تكامل و بركت كه همانا رحمت خداست- جلّ شأنه- از طريق چنگ زدن به ريسمان او كه از آسمان به سوى زمين كشيده شده، و همان قرآن است كه انسان را به سوى مدارج كمال بالا مى‏برد، و نيروهاى خيرآفرينى را كه پروردگار ما در نهاد او وديعه نهاده مكشوف و آزاد مى‏سازد.

از اين رو مى‏بينيم كه اين كلمه سه بار يا بيشتر به عبارتهاى گوناگون در اين سوره آمده است، كه روند آن در نخستين از انسان مى‏خواهد درنگ كند تا معلوم دارد كه هدف بنيادى از وحى همان بيم دادن و هشدار است، زيرا انسان براى دفع شر از خود نزديكتر و راغبتر است تا جلب خير، پس اگر بداند كه دشمنى مى‏خواهد حريم خانه او را بشكند مى‏بينى كه براى آماده شدن به قصد دفاع به تكاپو در مى‏آيد،