تفسیر هدایت جلد 8

مصلحت و خواسته زودگذر در راه هدفى مقدّس كه همان خشنودى خداست دست بكشد، آن زمان است كه طاغوت ديگر نمى‏تواند حتى يك لحظه بر تخت قدرت باقى بماند، زيرا عوامل سرنگونى او در ضمير انسان و جامعه و قوانين زندگى موجود است.

مراد از خدايان دروغين و بر ساخته تنها حكمرانان نيستند بلكه بيشتر مراد از اين كلمه هر چيزى است كه انسان آن را تا حدّ پرستش مقدّس مى‏انگارد، خواه اين امر در حكمرانى چون فرعون تجسّم يابد، يا در قبيله‏اى چون قريش، يا نژادى چون يهود، يا اقليم يا حزب يا آنچه بدين مى‏ماند.

شايد در نادانيهاى گمراهى خيال انسان اين تصوّر را براى او پديد آورد كه وطن چيزى است قائم به ذات، يا درفش ساخته شده از پارچه است كه سرزمين و انسان را حفظ و حمايت مى‏كند، و بدين سان آدمى تصوّر مى‏كند كه تكّه پارچه‏اى كه وجودش چيزى نيست جز رمز و نشانه‏اى از محبّتى كه در دلها نسبت به وطن نهفته است، اصالت دارد.

پس هر گاه وطن دوستى دستمايه دشمنى و كينه نسبت به وطن ديگران شود، يا فداكارى براى آن مايه خشم و عداوت بدون حق بر ضد ديگران گردد، بدين ترتيب خدايى مى‏شود كه سواى خداى يگانه مى‏پرستندش.

بشر به سرشت خود درك مى‏كند كه در عالم هستى خدايى به جز خداى يكتا وجود ندارد، و همو آفريننده وى است، و قوانين او را وضع و مقرّر مى‏كند، و بر او تسلّط مطلق دارد، و براستى هموست كه پيامبر خود را به رسالت فرستاده كه آن قوانين را بيان و آشكار مى‏كند، اما انسان به دعوتهاى شيطان و نفس كه پس از تبلور و تجسّم در عالم واقعيّت خارجى به صورت خدايانى تقديس شده در آمده‏اند، پاسخ مثبت مى‏دهد.

اگر انسان لحظه‏اى درنگ كند و پيش خود بينديشد، و دعوتهاى شيطان، و فشارهاى نفس را بر پرتو سرشت و خرد عرضه كند، به يقين حتما تيرگى انحراف از دلش بر طرف مى‏شود، و بيگمان در مى‏يابد خدايانى كه سواى خداى يكتا مى‏پرستد