تفسیر هدایت جلد 8

استدلال كه): مگر نه آن كه انسان را در اطوار و مراحل و به صورتهاى گوناگون آفريديم؟ به درمان حالت جدل ناآگاهانه، و حالت ايمان زبانى مى‏پردازد كه صاحب آن به فكر چاره كردن مصالح آنى و زودگذر خويش است و او را از اينكه زيان ديده دنيا و آخرت باشد بر حذر مى‏دارد.

آن گاه سياق قرآنى ما را به گمراهى كسى كه مى‏پندارد خدا در دنيا و آخرت بدو يارى نمى‏رساند آگاه مى‏سازد، بدين استدلال كه مگر نه آن كه ذات متعال او سلطان و صاحب قدرت مطلق و به حق براى آسمانها و زمين است و اوست كه هر چه بخواهد مى‏كند؟

و اوست كه به حق- با وجود اختلاف عقايد مردم- در قيامت ميان آنها داورى مى‏كند.

سپس پاداش مؤمنان و مجازات كافران، و بطبع كسانى را بيان مى‏كند كه مردم را از مسجد الحرام باز مى‏دارند، خانه‏اى كه ابراهيم آن را بنا كرد و واجب است كه فقط براى كسب خشنودى خدا آهنگ آن كنند.

بيگمان از بزرگترين حكمتهاى حج برانگيختن روح تقوا در قلب است تا آن را از پليدى و چرك شرك پاك كند و بزدايد، و اين امر از طريق ذكر خدا، و اطعام بينوا و فقير، و پاك ساختن بدن از كثافات و اضافات است.

بدينسان روند سوره از آيه 26 به ذكر حج آغاز مى‏كند، و به بيان بعدى مهم از تقوا ادامه مى‏دهد كه همانا بزرگداشت حرمت نهاده‏هاى خداوند و احترام شعائر اوست، و از پرستش بتهاى پليد منع مى‏كند و فرمان به مردود شمردن آنها از طريق وسيله‏اى مى‏دهد كه به معنى طهارت و زدودگى (ظاهر و باطن) است.

به راستى كه بزرگداشت شعائر خدا از تقواى قلب است، و هدف از ذبح پرورش تقوا از طريق ياد كردن خدا به هنگام ذبح است. خداوند براى هر امّتى رسمى نهاده و معيّن و مشخص كرده است تا خدا را بر نعمتهاى او بياد آورند.

والاترين مراتب و درجات تقوا حالت تواضع و فروتنى است و روند سوره صفات متواضعان را از خوف خدا و صبر و بر پاى داشتن نماز و انفاق به ما يادآور