تفسیر هدایت جلد 8

فرو مى‏رود.

در اينجا اساس خطا در محور مورد اعتماد براى ارزيابى واضح مى‏شود، آيا محور درست اين است كه هر چه تو دوست دارى حق است؟ يا حق چيزى است كه مى‏سزد تو آن را دوست بدارى؟

«أَ فَأَنْتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلًا- آيا تو ضامن او هستى؟» چنين انسانى را شفاعت شفاعت كنندگان سودى نمى‏دهد، و پيامبر خدا از او شفاعت نمى‏كند، گرچه هفتاد بار براى او استغفار كرده باشد، زيرا به ارزشها پشت كرده و از هواى نفس پيروى نموده است.

[44] آن كس كه خردش را به خاطر خواهش خود رها مى‏كند، و حق را به خاطر آنچه دوست يا دشمن مى‏دارد فرومى‏گذارد، خود را گمراه‏تر از چارپايان مى‏سازد، زيرا چارپايان مقدارى شعور و فهم دارند كه بر آن تكيه مى‏كنند و از آن كناره نمى‏گيرند، بدين جهت نديده‏ايم كه چارپايان روزى وارد دوزخى از آتش شوند، يا به سبب دوست داشتن آن گزندش را پيروى كنند، ولى انسان چيزهايى را به كار مى‏گيرد كه او را مى‏آزارد و از چيزهايى پيروى مى‏كند كه بدو زيان مى‏زند.

«أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ- يا گمان كرده‏اى كه بيشترشان مى‏شنوند و مى‏فهمند؟» هرگز، براستى كه آنها دانش را نمى‏شنوند، و اگر هم بشنوند بدان نمى‏انديشند، و بى‏دانشى هستند كه آن را از ديگران بهره جويند، و بى‏خردى كه خود آن دانش را با كوشش به دست آورند.

«إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعامِ- اينان چون چارپايانى بيش نيستند ...»

و اين نتيجه پيروى آنها از هواى نفس است، كه آنها را چنان ساخته كه مقياسهايشان را تبديل كنند و به جاى آن كه حق را دوست بدارند آنچه را دوست مى‏دارند حق مى‏انگارند.

يك پرسش باقى است:

كدام برترند، چار پايانى كه از شعور اندك خود پيروى مى‏كنند، يا افراد