تفسیر هدایت جلد 8

«وَ مَنْ يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ- و نيز هر كه را در آنجا قصد كجروى يا ستمگرى داشته باشد، عذاب درد آور مى‏چشانيم.»

در واقع صاحبان سلطه ظالمانه‏اى مسجد الحرام و نياز مردم را بدان وسيله منحرف ساختن مردم و گمراه كردنشان قرار مى‏دهند، يا آن كه راه و روشى معيّن را در انديشيدن بر آنان واجب مى‏شمرند و تحميل مى‏كنند ... به زودى عذابى دردناك خواهند چشيد. معنى «بإلحاد» به انحراف يعنى «به كجروى» است.

جاهليان را مى‏بينى براى آن كه ستم و تسلّط و فساد انگيزى خود را در حرم كعبه ادامه دهند كلمات را از مفاهيم واقعى خود تحريف مى‏كنند و اين مشكل اساسى انسان است. چه صاحبان سلطه مى‏توانند راه و روشهايى را كه براى نجات حرم از گزند آنها وضع شده تحريف كنند به گونه‏اى كه مفيد واقع نشوند يا وسيله‏اى براى تسلّط جديد آنها بر حرم باشند. و پيداست كه اين آيه در اينجا از چنين حالتى بر حذر مى‏دارد تا مسجد الحرام تبديل به مكانى براى ستم و انحراف به نامى تازه نشود! [26] «وَ إِذْ بَوَّأْنا لِإِبْراهِيمَ مَكانَ الْبَيْتِ أَنْ لا تُشْرِكْ بِي شَيْئاً- و مكان خانه را براى ابراهيم آشكار كرديم و گفتيم: هيچ چيز را شريك من مساز ...»

خداوند سبحانه و تعالى جاى بيت الحرام را براى ابراهيم- عليه السلام- معيّن كرده است تا پايه‏هاى آن را بلند برآورد و اين براى هدفى معيّن بوده است كه اوّلا: اين خانه پايه‏اى اساسى براى درهم شكستن انديشه كفر باشد و ثانيا: راه و روشى براى توحيد درست بر پاى شود. واقع اين است كه كعبه شريف پيش از ابراهيم (ع) نيز وجود داشته ولى با گذشت زمان آثار آن كهنه شده و خطّى باقى نمانده بود كه از آن نشانى دهد، و ابراهيم (ع) حدود آن خانه را نمى‏دانست و همچنين در اختيار شخص او نبود كه بر حسب نظر خاصّ خود خانه‏اى برگزيند، زيرا اين امر به آفريننده عظيم، جلّ شأنه كه امر و آفرينش از آن اوست اختصاص داشت. از اين رو خداوند جاى آن را معيّن كرد و سپس به او فرمان داد:

وَ طَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَ الْقائِمِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ- و خانه مرا براى