اصلاح دو غلط بزرگ
غلط اول
گفته شد محيالدين يك سيستم كيهانشناسي ميدهد كه علاوه بر مخاطب او، و ديگران، خود او نيز نميتواند يك تصور و تصوير ذهني حتي خيالي بر اساس «فرض محال» از آن، داشته باشد.به راستي اين كار او در تاريخ بحث و علم، نمونه است.غلط دوم
محيالدين ابتدا «علو» را به دو نوع تقسيم كرد: علو مكان و علو مكانت.آنگاه به شرح و بيان علو مكان پرداخت.و گفت بالاترين مكان، فلك شمس است كه مقام ادريس است.بلافاصله 7 فلك بالاتر از فلك شمس شمرد تا به عرش رسيد.پس فلك شمس در عين حال كه بالاترين است و بالاتر از آن فلكي نيست، بل بالاتر از آن، مكاني وجود ندارد، در عين حال پائينتر از 7 فلك هم هست.اين دو غلط بزرگ تنها در دو سطر از قلم ابن عربي تراويده است.قيصري به عمق و ابعاد فاجعه توجه كرده (براي همگان روشن است) و در صدد اصلاح هر دو، يك جا با يك عبارت مخلوط، آمده است ميگويد: بالاترين مكانها از نظر جهت، عرش است كه جهان محدود دارد.و اين كه محيالدين فلك شمس را بالاترين مكان دانسته به اين اعتبار است كه فلك شمس قطب افلاك و در وسط آنها است.نه به اين معني كه آن، مركز است و ديگر افلاك به دور آن ميچرخند.همان طور كه ميگويند: مدار بدن بر قلب است.يعني قلب به همه جاي بدن، فيض ميرساند.قيصري در اين عبارت به طور رندانه و زيركانه هم دو اشكال را با هم خلط كرده و هم اصلاح آن دو را با همديگر مخلوط كرده است به شرح زير:اصلاح غلط اول: قيصري فلك شمس را از «قلب بودن» و محور آسياب عالم هستي بودن، كنار ميگذارد و هيئت محيالدين را به همان هيئت ارسطو برميگرداند.با يك فرق كه تعداد افلاك را به 15 ميرساند.و هر كدام را رسماً فلك مينامد گرچه در ادامه سخن برخي از آنها را «كره» مينامد.