تطور و تكامل ولايت فقيه - ولایت فقیهان و عدالت نسخه متنی

تطور و تكامل ولايت فقيه

نمونه بارز تطور فقهى كلامى كه زمينه تشكيل حكومت اسلامى را فراهم نمود تا مقدمه ظهور حضرت بقية الله(ارواح من سواه فداه) باشد، همين مساله «ولايت فقيه » است.

گروهى از فقيهان، براى فقيه در عصر غيبت، مقام افتاء و نيز مقام قضاء را ثابت مى دانستند; عده اى ديگر، گذشته از افتاء و قضاء، سمت اجراى احكام قضايى را نيز ثابت مى دانستند; و گروه سوم از عالمان و فقيهان دين، علاوه بر سمت هاى يادشده، تصدى بسيارى از شؤون جامعه اسلامى را مانند اجراى همه حدود الهى و سرپرستى اشخاص يا اموال و حقوق بى سرپرست قائل گشتند و به اين طريق، سمت سرپرستى نسبى و اداره شؤون مسلمين، از وظايف فقيه عادل شناخته شد كه از اين ميان مى توان مرحوم كاشف الغطاء و صاحب جواهر(قدس سرهما) را نام برد.

اكنون «ولايت فقيه » علاوه بر آنكه در جايگاه اصلى خود قرار گرفته، بر ساير جايگاه هاى فرعى نيز سايه افكنده است در حالى كه در گذشته چنين نبود; يعنى اگر امثال مرحوم نراقى(قدس سره) مساله ولايت فقيه را طرح كردند (13) ، آن را در محور فقه و به عنوان يكى از مسائل فقهى عرضه مى داشتند و به همين دليل كه ولايت فقيه در جايگاه اصلى خود يعنى «علم كلام » قرار نگرفته بود هر چند كه با ادله فقهى شكوفا مى شد قهرا آن رويش و بالندگى مطلوب را نداشت كه همچون «شجره طيبه »اى باشد كه: «اصلها ثابت وفرعها فى السماء» (14) .

امام خمينى(رض) و اوج تكامل ولايت فقيه

اوج اين تطور فكرى توسط سيدنا الاستاد، حضرت امام خمينى(قدس سره) صورت پذيرفت. ايشان كارى را كه در محور فقه انجام دادند، اين بود كه دست «ولايت فقيه » را كه تا آن زمان مظلوم واقع شده بود و در محدوده مسائل فرعى محبوس بود، گرفتند و از قلمرو فقه بيرون آوردند و در جايگاه اصلى خود يعنى علم كلام نشاندند و سپس اين مساله را با براهين عقلى و كلامى شكوفا ساختند به نحوى كه بر همه مسائل فقه سايه افكند و نتايج فراوانى به بارآورد كه يكى پس از ديگرى شاهد آن بوديم.

از نظر امام خمينى(رض)، فقيه جامع الشرايط در عصر غيبت امام زمان(عج)، همه سمت هاى اعتبارى امام معصوم(عليه السلام) را داراست و آن هم نه در حد حق و سمت وضعى محض، بلكه همراه با تكليف الزامى; يعنى بر فقيه واجب است كه نظام اسلامى را تاسيس كند و در برابر طغيانگران به مقابله برخيزد و با جهاد و اجتهاد، و با ايثار و جانبازى و نثار همه امكانات، ستم سوزى كند و حكومت اسلامى را بر اساس كتاب و سنت معصومين(عليهم السلام) پى ريزى نمايد و همان راه سيدالشهداء، حضرت حسين بن على بن ابى طالب(عليهمالسلام) را طى كند; بلغ ما بلغ.