عقاید اسلامی در پرتوی قرآن حدیث و عقل نسخه متنی

ابوسفيان هنگام رفتن، از تصميم پيامبر آگاه گرديد از اين جهت براي حفاظت كاروان از قريش كمك خواست و كمك خواهي ابوسفيان سبب شد كه دليران و جنگ جويان قريش تا دندان زير سلاح روند و براي نجات كاروان و نبرد با پيامبر گرامي از سرزمين مكه حركت كنند.

پيامبر گرامي از وقت بازگشت كاروان آگاه بود و مي دانست كه كاروان در آغاز پاييز به سوي حجاز باز مي گردد، از اين جهت با 313 سرباز كه در ميان آنان دوسوار و چند شتر بيش وجود نداشت و سلاح آنان بسيار ناچيز بود، ازمدينه خارج گرديد و در نزديكي هاي سرزمين (بدر) موضع گرفت.

در اين هنگام وحي آسماني فرود آمد و پيامبر را از چند مطلب كه هم اكنون به شرح آنها خواهيم پرداخت، آگاه ساخت.

وَ اِذ يَعدُكُمُ اذ اِحدَي الطّائفَتَين اَنَّها لَكُم وَ تَوَدُّونَ اَنَّ غَيرَ ذاتِ الشَّوكَةِ تَكُونُ لَكُم وَ يُريُد اذ اَن يُحِقَّ الحقَّ بِكَلِماتِهِ وَ يَقطَع دابِرَ الكافِرين لِيُحِقَّ الحَقَ وَ يُبطِلَ الباطِلَ وَ لَوكَرِهَ المُجرِمُونَ؛(22).

به ياد آريد هنگامي را كه خداوند يكي از دو گروه را به شما وعده مي داد، ولي شما مي خواستيد كه با آن گروه (كاروان بازرگانى) روبه رو شويد كه شوكت و قدرت (دفاع) از خود را ندارد، خدا مي خواهد كه حق را با آيات خود پايدار سازد و ريشه كافران را قطع كند. تا حق را ظاهر كند و باطل را بميراند هر چند گروه مجرم از آن ناراحت شوند.

اين آيه حاكي است كه خداوند پيامبر را قبل از نزول اين آيه از چهار موضوع آگاه ساخته و از يك رشته امور غيبي گزارش داده بود، اينك هر چهار موضوع:.

1. با يكي از دو گروه (كاروان تجارتي و يا گروه امدادى) رو به رو مي شويد (يَعِدُكُمُ اذ اِحدَي الطائفَتَين)؛.

2. از ضمير و نيّت برخي از مسلمانان خبر داده كه آنان مي خواهند با كاروان تجارتي رو به رو شوند و بدون جنگ غنايمي را به چنگ آورند؛.

3. در اين تصادم، خداوند حق را آشكار خواهد كرد (وَ يُريدُ اذ اَن يُحِقَّ الحَقَّ)؛.

4. ريشه كفر كه همان سران آنها باشد قطع خواهد شد (وَ يَقطَعَ دابرَ الكافرين).

مضمون آيه حاكي است كه پيامبر گرامى، مسلمانان را از اين مطالب آگاه ساخته بود و گفته بود كه خداوند چنين و چنان خواهد كرد.

آيه مورد بحث ذهن مسلمانان را به همان گفتار معطوف داشته و مي فرمايد: (اِذ يَعِدُكُمُ اذ)به خاطر بياوريد كه خداوند مطالب زير را به شما نويد مي داد. معلوم مي شود كه پيامبر پيش از نزول آيه و يا پيش از قرائت آن، مسلمانان را از اين چهار مطلب، آگاه ساخته بود، اگر نويد نداده بود، صحيح نبود بفرمايد: (اِذ يَعِدُكُمُ اذ).

مفسران مي گويند: هنگامي كه پيامبر گرامي شوراي نظامي تشكيل داد و نظر بر اين شد كه به استقبال قريش بروند فرمود: حركت كنيد خدايم به من وعده داده است كه با يكي از دو كاروان روبه رو خواهيد شد. من اكنون كشتارگاه ابوجهل، عتبه، شيبه و ... را مي بينم.(23).

ولي قرآن در آيه ديگر، در همين زمينه از شكست و فرار قريش روشن تر گزارش داده است چنان كه مي فرمايد:.

اَم يَقُولُونَ نَحنُ جَميع مُنتَصِر سَيُهزَمُ الجَمعُ وَ يُوَلُّونَ الدُبُر؛(24).

يا مي گويند كه ما با اين اجتماع پيروز مي شويم به زودي اين گروه شكست مي خورند و پشت به ميدان مي كنند.

روز بدر پيش از آن كه آتش جنگ ميان طرفين روشن گردد ابوجهل گام به پيش نهاد و گفت: ما امروز با اين ساز و برگ نظامى، با اين سربازان و جنگاوران، بر محمد و ياران او پيروز مي شويم. در همان لحظه اين دو آيه كه يكي حاكي از گفتار ابوجهل و ديگري از شكست قطعي و فرار آنهاست نازل گرديد و فرمود:.

سَيُهزَمُ الجَمعُ وَ يُوَلُّونَ الدُبُر؛.

اين گروه شكست مي خورند.

عمر مي گويد: روز بدر پيش از آن كه آتش جنگ شعله ور گردد رسول خدا را ديدم كه زره بر تن كرده و با نشاط خاصي اين آيه را مي خواند:.

سَيُهزَمُ الجَمعُ وَ يُوَلُّونَ الدُبُر.

پيش بيني شكست قريش و فرار گروهي كه شماره آنها سه برابر سربازان اسلام بود و تا دندان مسلح و با آخرين ساز و برگ نظامي مجهز بودند، جز يك وحي الهي نمي تواند چيز ديگري باشد و هيچ مشاور نظامي نمي تواند يك چنين شكستي را پيش بيني كند.

ح) اين مرد با حالت كفر مي ميرد.

قرآن در گزارش هاي غيبي خود از يك رشته رويدادهاي شخصي و عاقبت زندگي افراد خاصي خبر مي دهد و اين نوع خبرگزاري جز ازطريق كمك از جهان غيب، براي كسي ممكن نيست. پيامبر با الهام از جهان غيب در اجتماع بزرگ خويش فرمود: اي مردم! عداوت و دشمني عموي من (ابولهب) با من جاوداني است و او تا دم مرگ هرگز به من ايمان نمي آورد و در سراي ديگر طعمه آتش مي گردد، چنان كه مي فرمايد:.

تَبَّت يَدا اَبي لَهَب وَ تبّ ما اَغني عَنهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ سَيصلي ناراً ذاتَ لَهَب وَ امرأتُهُ حَمالَةَ الحَطَبِ في جيدِها حَبل مِن مَسد؛(25).

بريده باد دو دست ابولهب و نابود باد. هرگز مال و ثروتش و آن چه را به دست آورد به حالش سودي نبخشيد و به زودي در آتشي كه زبانه مي كشد وارد مي گردد و زن او در حالي كه هيزم كش است و در گردن او ريسماني از ليف خرماست.

گزارش قرآن درباره اين مرد و زن كه ازدشمنان سرسخت رسول خدا بودند (زن ابولهب خواهر ابوسفيان بود) پس از اندي محقق گشت.

ابولهب پس ازشنيدن شكست قريش در نبرد بدر و كشته شدن هفتاد نفر از سران و شجاعان آنان هفت روز بيمار شد و درگذشت.

ط) وليد نيز با حالت كفر در مي گذرد.

قرآن نه تنها درباره ابولهب و همسر وي چنين گزارش داده است، بلكه درباره (وليدبن مغيره) پدر خالد كه حكيم قريش و داور آنان بود نيزچنين پيش بيني نموده است. حكيم عرب و ريحانه آنان در سخن سرايي و انشاي خطبه سرآمد روزگار بود. قريش از وي درباره قرآن نظر خواهي كرد. وي پس ازتفكر زياد گفت: (اِن هذا اى سحر يُؤثر؛ قرآن سحري است كه از ساحران رسيده است.) او براي رضايت خاطر قريش و حسادت و رشكي كه بر پيامبر مي برد، پا روي وجدان خود نهاد و قرآن را سحر دانست كه از ساحران نقل شده است با اين كه نظر واقعي او را درباره قرآن در درس شصت و ششم خوانديم.