اين سؤال سابقه ديرينه دارد و حتي در زمان امام باقر(ع)در محافل آن روز مطرح بوده است و دانشمندان اسلام به گونه هايي به آن پاسخ داده اند، و ما به ذكر دو پاسخ مبادرت مي ورزيم:.
1. كيفر اثر وضعي عمل است.
اساس اشكال و يا پرسش را اين تصور تشكيل مي دهد كه كيفرهاي الهي در جهان ديگر كيفرهاي قراردادي است، يعني قانون گذار با در نظر گرفتن اندازه جرم، كيفري براي عمل، تعيين مي كند؛ در اين صورت اين سؤال جا دارد كه چرا مقدار بودن در آتش با مقدار جرم نابرابر است و اما از قرآن و احاديث اسلامي اين چنين استفاده مي شود كه رابطه اين دو، يك رابطه تكويني و طبيعي است و كيفرهاي اخروي ثمره عمل و نتيجه آن است نه يك امر قراردادى.اينك براي توضيح اين پاسخ نكاتي را ياد آور مي شويم:.الف) همان جمله معروف (كيفر به اندازه جرم) حاكي از آن است كه هرگز كيفر تمام نافرماني ها يك سان نيست. كيفر كسي كه دشنام مي دهد با كيفر كسي كه مرتكب قتل مي گردد يك سان نيست. كيفر كسي كه بدون مقدمه بر اثر جوش و خروشي در يك برخورد، فردي را مي كشد با كيفر فردي كه با توطئه پيشين و نقشه حساب شده، انسان بي گناهي را ترور مي كند تفاوت دارد. كيفر آدمي كه مرتكب قتل يك نفر مي گردد با كيفر كسي كه ازروي خودكامگي و براي حفظ قدرت طاغوتي خود، هزاران نفر را به خاك و خون مي كشد يك سان نيست. بنابراين جاي تعجب نيست كه در اسلام در برابر نافرماني هاي مختلف كيفرهاي متفاوت وجود داشته باشد، زيرا همه اين تفاوت ها، ازآن اصل كلي سرچشمه مي گيرد.ب) در اين جهان قانون گذار براي اعمال نيك و بد، پاداش ها و كيفرهايي تعيين مي كند و گاهي گروهي پس از آن مي آيند و به تخطئه قانون نخست مي پردازند و به تشديد و يا تضعيف آن برمي خيزند و خلاصه رابطه كيفر و پاداش با عمل، يك رابطه قراردادي است كه به نحوه قرارداد و تشخيص قانون گذار بستگي دارد. چه بسا عملي در محيطى، جرم محسوب مي شود و سبب صدور حكم اعدام مي گردد، در حالي كه همان عمل در محيط ديگر، مايه تحسين و ترفيع درجه مي شود.تمام اين دگرگوني ها از يك اصل سرچشمه مي گيرد و آن اصل قراردادي بودن كيفرها و پاداش هاي دنيوي است، در صورتي كه رابطه كيفر و پاداش در جهان ديگر، يك رابطه تكويني است، يعني سوختن در آتش، اثر طبيعي عمل و خاصيت خود گناه است؛ اثري كه از عمل جدا نبوده از آن منفك نمي شود.به عبارت ديگر، تمام دردها و رنج هايي كه در جهان ديگر دامنگير گناهكاران مي شود، اثر قطعي و غير قابل انفكاك عمل است و هر گناهى، به طور طبيعي دنباله اي دارد كه در جهان ديگر دامنگير گناهكار مي شود.ج) رابطه كيفر با گناه هيچ گاه رابطه زماني نيست، نه در اين جهان و نه در جهان ديگر، مثلاً يك لحظه گناه و هوس راني يك عمر بدبختي را به دنبال مي آورد و گاهي نزديكي با يك زن مبتلا به بيماري تناسلى، يك عمر انسان را رنج مي دهد، در حالي كه زمان گناه يك لحظه و يا لحظاتي بيش نبوده، ولي پيامد آن بسيار طولاني است.
لطفا منتظر باشید ...
