تفاوت بهره افراد از «سعادت» - پندهای امام صادق (علیه السلام) به ره جویان صادق نسخه متنی

تفاوت بهره افراد از «سعادت»

اما مسلمانان فرقه هاى گوناگونى دارند. هميشه هم كسانى بوده اند كه مى خواسته اند راه صحيح را بشناسند، تحقيق هم كرده اند، ولى موفق نشده اند. به خصوص در دوران ائمّه اطهار (عليهم السلام) كسانى بودند كه در گوشه و كنار زندگى مى كردند؛ مى خواستند اسلام را دقيقاً بشناسند، ولى شرايط اجتماعى آن دوران و حكومت هاى جابرانه مانع اين كار بود. اين دسته افراد به اندازه اى كه شناخت پيدا كرده اند، مسؤوليت دارند و بايد به همان مقدار عمل كنند. طبعاً استحقاق دريافت همه گونه عنايتى را هم ندارند؛ چون تمام راه را نپيموده اند. در چيزهايى كه نشناخته اند كمالاتى وجود داشته كه آنها به دليل عمل نكردن، به آنها دست نيافته اند، هرچند تقصيرى در زمينه شناخت نداشته اند. خداوند هم در همين حد پاداش آنها را خواهد داد: إِنّا لا نُضِيعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً.(1) آنها در شناخت «تقصير» نداشته اند بلكه قصور داشته اند، ولى به آنچه فهميده اند عمل كرده اند. خداوند هم به همان اندازه پاداششان مى دهد.

اما كسانى كه مقصد را شناخته اند و با تلاش و كوشش خود نيز در مسير صحيح گام نهاده اند و براى طى طريق، مشمول توفيق الهى شده اند ـ (يعنى شيعه اهل بيت (عليهم السلام) هستند) ديگر هيچ مشكلى ندارند، مگر در زمينه عمل، و بايد در عمل بكوشند؛ چون هدف و راه را درست شناخته اند. البته اينها هم از لحاظ معرفت، مراتبى دارند. چنين نيست كه هركس شيعه شد، تمام دستورات اهل بيت (عليهم السلام) را در همه ابعادش بشناسد، مراتب علم و معرفت افراد با يكديگر فرق مى كند. ممكن است برخى به شناخت كامل تمام جزئيات نرسيده باشند و بالتبع از درك آثار آن نيز محروم خواهند شد. هر كس به شناخت كامل تر رسيده باشد، از آثار بيش ترى هم برخوردار خواهد شد.

در هر حال فرض ما بر اين است كه ما شيعيان از لحاظ شناخت كمبودى نداريم و اسلام را از طريق اهل بيت (عليهم السلام) با همه ابعادش شناخته ايم. پس اگر به درستى عمل كنيم، خداوند در دنيا و آخرت ما را غرق در نعمت خواهد كرد، و چرا چنين نكند؟ مگر خدا مى خواهد نعمت هايش را براى چه كسى ذخيره كند؟! مگر بخل دارد؟! آيا اگر به بعضى ها بدهد، نعمت هايش تمام مى شود؟ در آخرت تزاحم و تعارضى نيست، هر چه را به يكى داده به ديگرى هم مى تواند بدهد؛ إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ.(2) محدوديت از ويژگى هاى دنيا است و در آخرت وجود ندارد. در اين جا هم هر كس راه شناخت را درست پيمود، هر چه را بخواهد خدا به او عطا مى كند، مگر آن كه مصلحت نباشد؛ به گونه اى كه حتى اگر به خودش هم گفته شود كه اگر فلان چيز به تو داده شود از چيز ديگرى محروم مى شوى، قبول نمى كند و مى گويد همان كه خدا خواسته بهتر است.

پس كسانى كه مقصد را درست تشخيص داده اند، راه را هم درست رفته اند و تمام توانشان را نيز براى رسيدن به آن به كار گرفته اند (همان كسانى كه در دنيا و آخرت، غرق در نعمت هاى خدا خواهند شد) مسلمانانى هستند كه شيوه اهل بيت (عليهم السلام) را درست شناخته اند و آن را در تمام ابعاد زندگيشان محور قرار داده اند. بر اين اساس، امام صادق (عليه السلام) مى فرمايد: اى پسر جندب، اگر شيعيان ما (كسانى كه مقصد زندگيشان، يعنى خدا و قيامت، را درست شناخته اند و سعادت حقيقى را وجهه همّت خود گردانده اند) استقامت به خرج دهند و از مسيرى كه انتخاب كرده اند منحرف نشوند خداوند آنان را غرق در نعمت هاى خود مى كند.

(1). كهف (18)، 30.

(2). يس (36)، 82.