برنامه ريزى خواب - پندهای امام صادق (علیه السلام) به ره جویان صادق نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

پندهای امام صادق (علیه السلام) به ره جویان صادق - نسخه متنی

محمد تقی مصباح یزدی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

برنامه ريزى خواب

اگر ما به دستورات بيان شده در روايات عمل كنيم، مى توانيم نياز بدنمان را به خواب با ساعات كم ترى تأمين كنيم؛ از جمله اين كه اگر ما قسمت عمده خواب خود را قبل از نيمه شب قرار دهيم، بسيار مفيدتر خواهد بود تا اين كه آن را به بعد از نيمه شب موكول كنيم. متأسفانه امروزه شرايط زندگى به گونه اى شده است كه خواب بيش تر خانواده ها از نيمه شب به بعد است. در زمان پيامبر و ائمه اطهار (عليهم السلام) و برخى زمان هاى ديگر كه مردم به دستورات اسلام و ائمه (عليهم السلام) عمل مى كردند، برنامه هر شب آنها به اين صورت بود كه اول مغرب نمازشان را به جماعت مى خواندند، سپس به منزل رفته و شام مى خوردند، مجدداً به مسجد برگشته و نماز عشا را مى خواندند و آن گاه به منزل رفته و مى خوابيدند. البته، امكانات و شرايط زندگى هم به گونه اى بود كه به اين برنامه كمك مى كرد؛ مثلا نبودن برق و تاريكى شب يكى از دلايل زودتر خوابيدن مردم بود.

خواب سرشب علاوه بر اين كه نياز عمده بدن را تأمين مى كند، موجب مى شود تا انسان بتواند سحر با نشاط از خواب برخيزد و به عبادت بپردازد. طبيعى است كسى كه تا نيمه هاى شب به تماشاى تلويزيون مى پردازد، نمى تواند چنين برنامه اى داشته باشد؛ زيرا خستگى و كسلى او حتى مانع از اداى به موقع فريضه صبح مى گردد.

در گذشته، مسلمانان كمبود خواب خود در شب را با خواب قيلوله در روز جبران مى كردند. اين خواب كه قبل از ظهر و حدود نيم ساعت به طول مى انجاميد، از سويى، موجب برطرف شدن خستگى كار روزانه مى شد و از سوى ديگر، آمادگى لازم را در مسلمانان فراهم مى كرد تا با نشاط بيش ترى نمازظهر خود را به جا آورند. اين شيوه زندگى، به مسلمانان كمك مى كرد تا از خوابيدن كم اما به موقع خود، بيش ترين بهره و نشاط لازم را ببرند.

اگر چه امروزه شرايط زندگى نسبت به گذشته تغيير كرده است، اما با برنامه ريزى درست و سعى و تلاش مى توانيم از اوقات زندگى خود حداكثر استفاده را ببريم، مثلا نبايد وقت خود را صرف تماشاى فيلم هاى بى فايده و يا برنامه هاى سرگرم كننده اى كنيم كه نه به درد دنياى ما مى خورد و نه آخرتمان و چه بسا ضرر هم دارند. افرادى كه احتياج به مطالعه دارند، خصوصاً طلبه ها كه عادت دارند اول شب مطالعه كنند، بهتر است قسمت عمده مطالعه خود را به آخر شب موكول نمايند. اين كار باعث مى شود تا اولاً، به دليل بازتر بودن و آمادگى بيش تر ذهن، استفاده بيش ترى از مطالعه عايد گردد و ثانياً، فرصتى فراهم شود تا انسان به نافله شب و قرائت قرآن نيز بپردازد.

نكته ديگر اين كه صِرف كم خوابيدن در شب به تنهايى موضوعيت ندارد، بلكه نحوه سپرى كردن آن مهم است. هدف از بيدار ماندن، گپ زدن و انجام كارهاى لغو و بى فايده و يا خداى ناكرده كشيده شدن به سمت امور مشتبه نيست، بلكه براى پرداختن به عبادت فردى و خودسازى است: وَ مِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلاً طَوِيلاً؛(1) و شب را در نماز به سجده خدا پرداز و شب دراز را به تسبيح و ستايش او صبح گردان. وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً؛(2) و بخشى از شب بيدار و متهجد باش و نماز شب كه بهره افزونى براى تو است به جاى آور، باشد كه خدايت به مقام محمود (شفاعت) مبعوث گرداند.

از روايات و احاديث چنين برمى آيد كه پيامبر اكرم (صلّى الله عليه وآله) در طول شب چندين مرتبه مى خوابيدند و بيدار مى شدند. مستحب است كه مؤمنان بعد از بيدار شدن در نيمه شب، ابتدا چهار ركعت نافله بخوانند و بعد استراحت كنند. مجدداً بيدار شوند و چهار ركعت ديگر بخوانند و باز استراحت كنند.... البته اين برنامه براى كسانى است كه بتوانند به خوبى از آن استفاده كنند به گونه اى كه به كار و وظايف واجبشان لطمه اى وارد نيايد. كسانى كه مى خواهند از دقايق عمرشان حداكثر استفاده را ببرند، بايد براى كيفيت و تقسيم مطلوب آن نيز برنامه ريزى كنند. اما كسانى كه دلشان مى خواهد وقتشان را طورى بگذرانند كه حتى نفهمند عمرشان چگونه گذشته است، احتياجى به برنامه ريزى ندارند؛ چرا كه شيطان زمينه را به گونه اى فراهم مى كند كه همواره سرگرمى هايى از قبيل جدول پر كردن، فيلم تماشا كردن، سخن لغو گفتن و... براى آنها مهيا باشد.

بر خلاف شب، كه مخصوص خودسازى و انجام عبادات فردى است، روز براى عبادات جمعى و فعاليت هاى اجتماعى از قبيل تحصيل، تدريس، جهاد، كمك به مستمندان و...است. انجام بعضى از مشاغلى كه جامعه به آنها نياز دارد، علاوه بر اين كه واجب كفايى است، اگر به قصد قربت باشد، بزرگ ترين عبادت است. بنابراين مى توان گفت كه كارهاى اجتماعى بيش تر در روز و كارهاى فردى و امورى كه پنهانى بودن آنها مطلوب است، بيش تر در شب انجام مى شود. يكى از برنامه هاى شبانه پيامبر اكرم (صلّى الله عليه وآله)، حضرت على (عليه السلام) و ساير ائمه (عليهم السلام) رسيدگى به فقرا بود به گونه اى كه شناخته نشوند. حال اگر ما از انجام اين امور در شب عاجزيم، حداقل مى توانيم انفاق سرّى را جزو برنامه هاى روزمان قرار دهيم.

(1). انسان (76)، 26.

(2). اسراء (17)، 79.

/ 123