ناملايمات زندگى دنيا - پندهای امام صادق (علیه السلام) به ره جویان صادق نسخه متنی

ناملايمات زندگى دنيا

جهانى كه ما در آن زندگى مى كنيم توأم با دردها، رنج ها، سختى ها، مصيبت ها و انواع ناراحتى ها است. هر انسانى، خواه ناخواه، در زندگى خود به برخى از اين گرفتارى ها مبتلا مى شود؛ مثلاً به هر حال، انسان يا پيش از پدر و مادرش از دنيا مى رود و يا پس از آنها. اگر پيش از پدر و مادر از دنيا برود، پدر و مادر به داغ او مبتلا مى شوند و اگر پس از آنان از دنيا برود، وى به داغ پدر و مادر مبتلا مى گردد. اين حالت نسبت به برادر و خواهر و دوستان و عزيزان نيز وجود دارد. كسى كه در عمر خود هيچ نوع سختى و مريضى نديده باشد اصلا پيدا نمى شود. گرفتارى هاى طبيعى و اجتماعى كمابيش براى هر كسى پيش مى آيد. بشر همواره در تلاش است تا از راه وسايلى كه تدارك مى بيند خود را از گرفتارى ها و ناملايمات زندگى در امان نگه دارد. البته تا حدود زيادى موفقيت هايى هم در اين زمينه به دست آورده است، اما وقتى به دقت مى نگريم متوجه مى شويم كه در كنار هر رفاهى، هر آسايشى و هر نعمتى كه فراهم شده و به موازات هر اختراع و اكتشافى كه صورت گرفته، مصيبت هاى جديدى بر زندگى بشر سايه افكنده است. زمانى انسان با اسب و شتر و مانند آنها مسافرت مى كرد، كه البته سختى هايى در پى داشت، اما امروزه با اتوبوس و قطار و هواپيما مسافرت مى كند. آن زمان به ندرت اتفاق مى افتاد كه مثلا مركبى، سوارِ خود را لگد بزند و موجب مرگش شود، اما امروزه يك قطار تصادف مى كند و ده ها نفر كشته مى شوند، يك هواپيما سقوط مى كند و صدها نفر كشته مى شوند و.... در همين راستا، برخى تصور مى كنند كسانى كه ثروت هاى كلانى به هم زده اند، آسايش بيش ترى در زندگى دارند، اما وقتى از نزديك زندگى آنها را مشاهده مى كنيم، مى بينيم گرفتارى آنها به مراتب بيش تر از ديگران است. چه بسا آسايش يك كشاورز در دهكده اى دورافتاده كه با زحمت بسيار كار مى كند از كسانى كه در كاخ هاى كذايى زندگى مى كنند بيش تر باشد. هر چند ممكن است اين كشاورز از انواع لذت هايى كه كاخ نشينان مى برند بى بهره باشد، اما در عوض از ناملايمات زندگى آنان در امان است. البته اين سخن به معناى اين نيست كه هر جا نعمتى است، لزوماً در كنارش مصيبتى هم وجود دارد، اما اين مطلب واقعيت دارد كه زندگى انسان توأم با خوشى و ناخوشى است.

مسلّماً زندگى دنيوى بدون گرفتارى امكان ندارد. اين ويژگى زندگى دنيا است. برعكس، سعادت اخروى همراه هيچ گرفتارى و غم و غصه اى نيست: لا يَمَسُّهُمْ فِيها نَصَبٌ وَ ما هُمْ مِنْها بِمُخْرَجِينَ؛(1) هيچ رنج و زحمت در آن جا به آنها نرسد و هرگز از آن بهشت بيرونشان نكنند. در دنيا چنين وعده اى به كسى داده نشده است و هيچ كس چنين زندگى سراسر خوشى و راحتى را در دنيا تجربه نكرده است.

بشر همواره در تلاش است با فراهم كردن وسايل راحتى و آسايش، مشكلات زندگى را كم كند و تا حدودى موفقيت هايى هم در اين زمينه به دست آورده است. يكى از راه هايى كه بشر براى كاستن آلام و ناراحتى هاى خود به آن متوسل شده، پناه بردن به سرگرمى ها است. انسان براى رهايى از فكر و خيال هاى ناراحت كننده، به اختراع انواع سرگرمى ها روى آورده است. شيطانى ترين اختراع در اين زمينه، مسكرات و مواد مخدّر است. انسان در حالت مستى غم و غصه هايش را فراموش مى كند و براى مدت كوتاهى نسبت به همه چيز بى خيال مى شود. ولى به هرحال، اين بى خيالى نمى تواند ماهيت زندگى دنيا را تغيير دهد. اتفاقاً كسانى كه به اين سرگرمى ها متوسل مى شوند، هرچند ممكن است لحظاتى غم و غصه و گرفتارى ها را فراموش كنند ولى گرفتار مصيبت هاى دوچندان مى شوند. مثلا افرادى كه به مواد مخدّر روى مى آورند،آن چنان گرفتار مى شوند كه ديگر نمى توانند آن را رها كنند. انسان با اين كار نه تنها نمى تواند رنج و گرفتارى ها را از خود دور كند، بلكه چه بسا به انواع بيمارى هاى جسمى و روحى و روانى نيز مبتلا مى گردد.

بشر تا به حال نتوانسته است راه حلى اساسى براى مقابله با سختى ها و گرفتارى ها بيابد. حاصل همه آموزه هاى روان شناختى اين است كه انسان ها را وادار كند تا بپذيرند كه زندگى همين است و بايد با آن ساخت. البته اين تلقينات تا اندازه اى مؤثر واقع شده است، اما هرگز نتوانسته ريشه گرفتارى ها را از بين ببرد.

(1). حجر (15)، 48.