لزوم هوشيارى و مقاومت در برابر سخنان تملق آميز - پندهای امام صادق (علیه السلام) به ره جویان صادق نسخه متنی

لزوم هوشيارى و مقاومت در برابر سخنان تملق آميز

وظيفه انسان در مقابل اين خطرها چيست؟ به ديگر سخن، انسان چه كند تا از اين خطرها مصون باشد؟ چه بايد كرد تا كسانى مجال تملق گويى پيدا نكنند؟ از سوى ديگر، چه كنيم كه فريب تملق گويى ها را نخوريم؟ اين كار مشكلى است؛ زيرا انسان حبّ ذات دارد و طبعاً خوشش نمى آيد از اين كه كسى از او انتقاد نمايد و مذمّتش كند. همه افراد، در ابتدا و ذاتاً اين گونه هستند، مگر كسانى كه درصدد خودسازى باشند؛ يعنى توجه داشته باشند به اين كه چنين روشى ممكن است آنها را به خطرهايى مبتلا كند. وقتى انسان متوجه باشد كه برخوردهاى متملّقانه، چاپلوسانه و ستايش گرانه ممكن است آفات زيان بارى براى وى داشته باشد، قطعاً تصميم مى گيرد كه در مقابل اين گونه رفتارهاى نابهنجار مقاومت كند؛ يعنى نسبت به تعريف و تمجيدى كه ديگران مى كنند سوء ظن پيدا كند. البته لازم نيست به خود آن شخص سوءظن پيدا كند، بلكه بايد نسبت به سخنان وى ترديد كند. چون ممكن است آن فرد دچار اشتباه يا مبالغه شده باشد. انسان بايد با ديده شك به آنچه در جهت نفع، مدح، تعريف، تمجيد و توجيه كارهاى او گفته مى شود نگاه كند، سپس با تحقيق درستى يا نادرستى آن را كشف كند.

نكته ديگر اين كه با فرد متملق بايد به گونه اى برخورد كرد كه ديگر انگيزه پيدا نكند روش خود را ادامه دهد. روايتى است از پيغمبر اكرم (صلّى الله عليه وآله) كه مى فرمايند: اُحْثُوا فى وُجوهِ المَدّاحينَ التُّرابَ؛(1) به صورت كسانى كه مدح و ستايش شما را مى كنند خاك بپاشيد. مجال به آنها ندهيد كه شما را مدح و ستايش كنند. آن چنان با آنها با تندى برخورد كنيد كه جرأت مدح شما را نداشته باشند.

(1). بحارالانوار، ج 73، باب 134، روايت 1.