رهايى از مشكلات دنيا در پرتو عمل به آموزه هاى دينى - پندهای امام صادق (علیه السلام) به ره جویان صادق نسخه متنی

رهايى از مشكلات دنيا در پرتو عمل به آموزه هاى دينى

دين نسخه اى را تجويز مى كند كه انسان مى تواند از طريق عمل به آن از ناملايمات زندگى دنيا رهايى يابد. اگر انسان اين معرفت و بينش را پيدا كند كه نعمت هايى كه در اختيار دارد از آنِ او نيست، بلكه امانتى است كه خداوند به او عطا كرده، هرگز در صورت از دست دادن آنها ناراحت نمى شود. به راستى اگر يكى از دوستانتان كتابى را براى يك شب به امانت در اختيار شما بگذارد و بعد پس بگيرد، شما غصه دار مى شويد؟ انسان بايد باور كند كه آنچه در اين دنيا است از آن خدا است و به امانت در اختيار او گذاشته شده تا از آنها استفاده كند، هر زمان هم كه حكمت خدا اقتضا كرد آن را پس مى گيرد. بنابراين، دركِ اين مطلب كه نعمت هاى دنيايى از آن خدا است، موجب راحتى انسان مى شود. بديهى است كه فرد ملحد و كسى كه خدا را قبول ندارد، نمى تواند اين اعتقاد را داشته باشد. اين باور و اعتقاد تنها در سايه دين تحقق پيدا مى كند و انسان بايد خداشناس باشد تا بتواند از اين دارو، كه همانا معرفت و ايمان است، استفاده نمايد.

نكته ديگر اين است كه نعمت هاى خدا بيهوده و عبث در اختيار ما قرار داده نشده است. خداوند براى آزمايش بندگان خود، نعمت هايى را در اختيار آنان قرار داده است تا اولا ببيند آيا قدر اين نعمت هاى الهى را مى دانند، و ثانياً آيا در صورت باز پس گرفتن آنها، صبر پيشه مى سازند يا بى تابى مى كنند.

دين به ما مى آموزد كه اگر صبر كرديد و شكر نعمت الهى را به جا آورديد، سعادت ابدى خواهيد داشت؛ چرا كه انسان با اين كار، موجبات كمال معنوى خود را فراهم مى سازد. كسى كه اين معرفت را داشته باشد، از همه حوادث عالم استقبال مى كند؛ زيرا مى داند آنها وسايل رشد و تكامل ابدى او خواهند بود.

امام صادق (عليه السلام) به عبدالله بن جندب و به همه شيعيان خودشان مى فرمايند: صَبِّرْ نَفْسَكَ عِنْدَ كُلِّ بَلِيّة؛ آن گاه كه برايت مشكلى پيش مى آيد، خودت را وادار به صبر كردن كن. انسان خواه ناخواه، در زندگى خود مشكلاتى دارد؛ مثلا يكى از جان سوزترين مشكلات، داغ فرزند است كه انسان را بسيار متأثر مى سازد، هم چنين از دست دادن مال و ثروت نيز براى انسان بسيار گران تمام مى شود؛ زيرا دل بستگى انسان به مال و فرزند بيش از ساير چيزها است. انسان بايد در برابر اين ناملايمات و بلاها صبر پيشه كند. البته ممكن است افرادى هم كه اعتقادى به خدا ندارند توصيه به صبر نمايند، اما تفاوتى كه بين آنها و آموزه هاى دينى وجود دارد اين است كه سخن آنها از روى بيچارگى و درماندگى است، در حالى كه دين صبر را شيرين مى كند؛ يعنى كارى مى كند كه انسان به راحتى آن را تحمل نمايد. از دست دادن مال و فرزند در صورتى موجب ناراحتى انسان مى گردد كه انسان آنها را از آن خود بداند، اما اگر آنها را عاريه و امانتى از جانب خدا بداند، هيچ گاه از فقدان آنها ناشكيبا نمى شود.

هم چنين انسان بايد توجه كند كه خداوند اين عاريه را بى حكمت در اختيار انسان نگذاشته است، بلكه فلسفه نعمت هاى الهى، امتحان و آزمايش انسان است. هدف و فلسفه آزمايش الهى اين است كه انسان بر سر دو راهى قرار گيرد و با اختيار خود يك راه را انتخاب كند. خداوند با قرار دادن انسان بر سر دو راهى، او را مى آزمايد كه آيا در مقابل نعمت، شكر به جا مى آورد يا نه، هم چنين وقتى نعمت را از او مى گيرد آيا صبر پيشه مى كند يا خير؟ اين دو آزمايش هم به نفع انسان ها است؛ چرا كه سربلند بيرون آمدن از آنها موجب سعادت ابدى ايشان خواهد شد.

چنين نگرش هايى تنها در سايه اعتقاد به خدا و پذيرش دين به وجود مى آيد. دين گوهر گران بهايى است كه اگر آن را نداشته باشيم، از اين معارف و آسايش و آرامش روحى برخوردار نخواهيم شد.

در اين بخش از روايت، حضرت هم چنين مطلبى را درباره «خوف و رجا» نسبت به عذاب و رحمت الهى فرموده اند كه ما چون قبلاً در اين باره بحث كرده ايم، توضيح اين جمله را به همان بحث احاله مى دهيم.

و لاتَغْتَرَّ بَقَوْلِ الجاهلِ ولابِمَدْحِهِ فَتَكَبَّرَ و تَجَبَّرَ و تُعْجِبَ بِعَمَلِكَ فَاِنَّ اَفْضَلَ الْعَمَلِ الْعِبادةُ و التَّواضُعُ.