لطفا منتظر باشید ...
خوف و رجا از خدا، عامل حركت انسانى
ما علاوه بر اين كه بايد از برخى امور بترسيم، بايد از كسانى هم كه آن امور به دست آنها است حساب ببريم. مثلا، ما علاوه بر اين كه بايد از عذاب آخرت بترسيم، بايد از كسى كه اين عذاب به دست او است نيز حساب ببريم و او را بشناسيم. انسان گاهى از اين مى ترسد كه مبادا مبتلا به وبا، سرطان و يا ايدز گردد و گاهى نيز كسى را مى شناسد كه مى تواند او را به اين بيمارى ها مبتلا كند. از اين روى، شناخت كسى كه توانايى وارد كردن عذاب و يا دفع آن را دارد، امرى لازم و ضرورى است. كسانى كه اعتقاد به معاد دارند؛ يعنى به زندگى پس از مرگ و نيز عذاب و ثواب آخرت معتقدند، اما نمى دانند كه اختيار اين عذاب ها و ثواب ها در دست كيست، در واقع خداوند را نمى شناسند. از شواهد و قراين موجود چنين به دست مى آيد كه در هزاران سال قبل، انسان هايى مى زيسته اند كه به عالم آخرت معتقد بوده و مى دانسته اند كه در آن جا گرسنگى و ناراحتى هايى هست. برخى از باستان شناسان در كاوش هاى خود به خوشه هاى گندمى برخورد كرده اند كه همراه با اجساد انسان هايى كه گويا از افراد سرشناس زمان خود بوده اند، دفن شده بودند. شايد آنها با اين كار خود مى خواسته اند تا هنگام زنده شدن مردگان در عالم پس از مرگ، براى رفع گرسنگى خود از اين گندم ها تناول كنند تا از گرسنگى تلف نشوند!بنابراين اسلام فقط منادى وجود جهانى پس از مرگ و اين كه در آن جا عذاب ها و ثواب هايى وجود دارد نيست، بلكه علاوه بر آن درصدد است تا به انسان بفهماند كه اختيار اين عذاب ها و ثواب ها در دست خدا است و انسان اگر مى خواهد به آن عذاب ها مبتلا نشود، بايد از خدا بترسد. البته اين ترس اصالتاً ناشى از اعمال خود افراد در اين دنيا است؛ يعنى اگر انسان ها كار بدى بكنند، مبتلا به عذابى مى شوند كه آن عذاب را خداوند بر آنها نازل خواهد كرد. انسان بايد نقطه بيم و اميدش خدا باشد تا هم به مصيبت ها و امور نامطلوب و دنيا و آخرت مبتلا نشود و هم امور مطلوب و پسنديده دنيا و آخرت را به دست آورد، و اين امر تنها در پرتو اطاعت از خداوند امكان پذير است.عامل حركت انسانى از ديدگاه معرفت اسلامى، خوف از خدا و رجاى به خداوند است. دو عامل خوف و رجا موجب مى شود تا انسان ها بر حسب مراتب ايمان و معرفت خود، به عبادت خدا بپردازند؛ عبادت برخى افراد به دليل ترس از عذاب جهنم است و كسانى كه از درجات بالاتر ايمان برخوردارند، از ترس اين كه مبادا از چشم خدا بيفتند او را عبادت مى كنند: فَهَبنى... صَبَرتُ عَلى عَذابِكَ فَكَيفَ اَصبِرُ على فِراقِكَ؛(1) اگر بر عذابت صبر كنم، چطور مى توانم بر فراقت صبر كنم؟1. مفاتيح الجنان، دعاى كميل.
