زهرا مادر پدرش - رنج های زهرا (سلام الله علیها) نسخه متنی

زهرا مادر پدرش

از شگفت ترين سخنانى كه شنيده ايم گفته برخى از مردم است كه مفاد آن چنين است: زهرا عليهاالسلام جاى خالى مادر پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله را برايش پر كرد. چه زمانى كه محمد، كودك خردسالى بود، مادرش مرد. به همين لحاظ پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله به فاطمه عليهاالسلام لقب ام ابيها (مادر پدرش) داد. و ى در يك سخن مى گويد: «پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله زندگانى خود را در فراق مادرش آغاز كرد. چه محبّت مادر چيزى نيست كه دايه يا مربى بتواند از عهده ى آن برآيد... لذا فاطمه عليهاالسلام با حضانت پدرش، مهر مادرى به او بخشيد. پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نيز اين سخن را فرموده در حالى كه مى دانست كه جاى خالى مادرش را مى تواند از طريق دخترش پر كند». [كتاب الندوه، ص 58.]

اين سخن را نمى توان پذيرفت. زيرا نمى توانيم بپذيريم كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله از عقده فقدان مادر رنج مى برد. لذا نيازمند كسى بود كه جاى مادرش را پر كند.

اين گفته بدين معنى است كه زهرا عليهاالسلام چنان به پدرش رسيدگى مى كرد كه يك مادر به فرزندش مى رسد. نه بدان معنى كه پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله با آن، مهر و عاطفه اى را كه از
دست داده، جبران خواهد كرد يا نقصى را كه از آن رنج مى برد، بدان كامل خواهد كرد.

آيا اين گوينده مى پذيرد كه اگر زن ديگرى به پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله عنايت مى كرد و بخشى از نياز عاطفى او را برآورده مى نمود، مى توانست اين جاى خالى مادر را پر كند؟!

لقب «ام ابيها» مى خواهد حقيقت و ابعاد رفتار فاطمه عليهاالسلام با پدرش را براى ما بيان كند نه اينكه از پر كردن جاى خالى مادر يا باز كردن عقده نقص در شخصيت مقدس رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله سخن بگويد.

عصمت جبرى؟!

1- برخى مى گويد: عصمت زهرا عليهاالسلام نتيجه و دستاورد مكان و محيط ايمانى بود كه در آن زندگى و بزرگ شد. زيرا اين محيء محيط ايمانى، طهارت، فضيلت و صلاح بود. روشن است كه اين سخن يك پرسش حساس و جسورانه در خود پنهان دارد و آن اينكه:

چگونه بود اگر زهرا عليهاالسلام در جاى ديگر و در محيطى سرشار از رذيلت و گناهان زندگى مى كرد؟! و چگونه بود اگر كسى غير از زهرا عليهاالسلام دقيقاً در همين محيط زندگى مى كرد؟ آيا در آن صورت هم نتيجه همين بود؟! در حالى كه دقيقاً در همين محيط افرادى زندگى كردند اما هيچكدام زهرا عليهاالسلام نشدند.

2- معذلك همين گوينده از تكوينى بودن عصمت سخن مى راند. اين نيز مقوله جبر الهى را در خود پنهان دارد كه بطلان آن ثابت شده، و اهل بيت عليهم السلام آن را نفى كرده و فرموده اند: «لا جبر و لا تفويض بل امر بين الامرين».

مى گوييم: اين گفته چند پرسش حسّاس و جسورانه برمى انگيزد: اگر عامل مؤثر محيط زندگى است پس عصمت تكوينى يعنى چه؟ و عصمتى كه فيض الهى بطور مستقيم و بدون هرگونه واسطه اى اعم از محيط و غيره عنايت فرموده به چه معناست؟ چرا از ميان مردم فقط اينان به اين عصمت اجبارى تكوينى اختصاص يافته اند؟ چرا ديگران با اينان به عصمت نائل نيامده اند؟! چرا ما سختى و رنج ببريم ولى اندكى به دست آوريم اما آنان بدون زحمت و مجاهده نفس به اين درجات عالى برسند؟ آيا كسى كه در زندگى، از پيش خود از انجام يك گناه واحد خوددارى مى كند يا يك عمل نيك انجام مى دهد و با نفس و غرايز خويش مجاهده مى كند، با اين حساب از همه ى پيامبران و اوصياى معصوم كه عصمت آنان تكوينى و اجبارى است، افضل نيست؟! آيا اين بدان معنى نيست كه معصوم بواسطه ى عبادات و طاعاتى كه در امتثال اوامر و نواهى خداوند انجام مى دهد، مستحق هيچگونه مدح و پاداشى نيست؟ [اين پرسش از علماى ما از قائلين قدرت معصوم در ارتكاب معاصى كرده اند. ر. ك: اللوامع الالهيه، ص 169.]

3- شايد به منظور برطرف كردن غائله سؤال آخر، گفته: عصمت تكوينى فقط در اجتناب از معاصى در جايى است كه معصوم نمى تواند مرتكب آن شود اما در طاعات اختيار به حال خود باقى است و هيچگونه جبر الهى در انجام آن وجود ندارد... اين همان گفتار اشاعره است كه عصمت را اينگونه تفسير كرده اند: «عصمت قدرت بر انجام طاعت است و عدم قدرت بر ارتكاب معصيت». [اين پرسش از علماى ما از قائلين قدرت معصوم در ارتكاب معاصى كرده اند. ر. ك: اللوامع الالهيه، ص 169.]