آيه: 170 وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنزَلَ اللّهُ قَالُواْ بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ آبَاءنَا أَوَلَوْ كَانَ آبَاؤُهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ شَيْئاً وَلاَ يَهْتَدُونَ
ترجمه
وهنگامى كه به آنها (مشركان) گفته شود: آنچه را خدا نازل كرده است پيروى كنيد، گويند: بلكه ما از آنچه پدرانِ خود را بر آن يافتيم پيروى مى نماييم. آيا(از آنان پيروى مى كنند) هرچند پدرانشان چيزى نمى فهميدند و هدايت نيافته بودند؟نكته ها
آيه قبل به ما هشدار داد كه از پيروى گامها و فرمان هاى شيطان، دورى كنيم. اين آيه يكى از مصاديق راه شيطان را كه تقليد كوركورانه است بيان مى كند. پيروى و اطاعت عقلانى مانعى ندارد، مورد انتقاد قرآن، تقليد از كسانى است كه نه خود داراى تعقّل بوده اند و نه هدايت انبيا را پذيرفته اند. هدايت الهى، در هر عصر و زمانى وجود دارد. از اينكه قرآن مى فرمايد: نياكان آنان هدايت پذير نبودند، استفاده مى شود كه هدايت الهى در هر زمانى بوده، ولى آنها نمى پذيرفتند. حضرت على عليه السلام در نهج البلاغه مى فرمايد: بلى لاتخلوا الارض من قائم للّه ظاهراً او خائف (506) زمين از رهبر آسمانى هرگز خالى نيست، خواه آشكارا و خواه مخفيانه مردم را به راه خدا دعوت مى نمايد.پيام ها
1- ارتجاع و عقب گرد، ممنوع است. پيروى از سنّت و راه نياكان، اگر همراه با استدلال و تعقّل نباشد، قابل پذيرش نمى باشد. الفينا عليه ابائن 2- تعصّباتِ نژادى وقبيله اى، از زمينه هاى نپذيرفتن حقّ است. بل نتّبع... ابائن 3- آداب و عقايد نياكان، در آيندگان اثر گذار است. ما الفينا عليه ابائن 4- راه حقّ، با عقل و وحى به دست مى آيد. لايعقلون شيئاً و لايهتدون 5 - انتقال تجربه و دانش ارزش است، ولى انتقال خرافات از نسل گذشته به نسل آينده، ضد ارزش مى باشد. اباؤهم لايعقلون 6- عقل، ما را به پيروى از وحى، رهبرى مى كند. اتّبعوا ما انزلنا... او لوكان اباؤهم لا يعقلون506-نحل، 100.