آيه: 179 وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَاْ أُولِيْ الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ - تفسیر نور سوره البقره نسخه متنی

آيه: 179 وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَاْ أُولِيْ الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

ترجمه

اى صاحبانخرد! براى شما در قصاص، حيات (و زندگى نهفته) است. باشد كه شما تقوى پيشه كنيد.

نكته ها

گويا آيه در مقام پاسخ به يك سرى ايرادهايى است كه به حكم قصاص، به خصوص از سوى روشنفكر نمايان مطرح مى شود. قرآن مى فرمايد: حكم قصاص براى جامعه انسانى تأمين كننده ى حيات و زندگى است. قصاص يك برخورد و انتقام شخصى نيست، بلكه تأمين كننده امنيّت اجتماعى است. در جامعه اى كه متجاوز قصاص نشود، عدالت و امنيّت از بين مى رود و آن جامعه گويا حياتى ندارد و مرده است. چنانكه در پزشكى و كشاورزى و دامدارى، لازمه حيات و سلامت انسان، گياه و حيوان، از بين بردن ميكروب ها و آفات است.

اگر به بهانه اينكه قاتل هيجان روانى پيدا كرده، بگوييم او رها شود، هيچ ضمانتى نيست كه در ديگر جنايت ها اين بهانه مطرح نشود، چون تمام جنايتكاران در حال سلامت و آرامش روحى و فكرى دست به جنايت نمى زنند. با اين حساب تمام خلافكاران بايد آزاد باشند و جامعه سال م نيز تبديل به جنگل شود كه هركس بر اثر هيجان و دگرگونى هاى روحى و روانى، هركارى را بتواند انجام دهد. گمان نشود كه دنياى امروز، دنياى عاطفه و نوع دوستى است و قانون قصاص، قانونى خشن و ناسازگار با فرهنگ حقوق بشر دنياست. اسلام در كنار حكم قصاص، اجازه عفو و ا خذ خون بها داده تا به مصلحت اقدام شود.

توجيهاتى از قبيل اينكه از مجرمان و قاتلان در زندان با كار اجبارى به نفع پيشرفت اقتصادى بهره گيرى مى كنيم، قابل قبول نيست. چون اين برنامه ها، تضمين كننده امنيّت عمومى نيستند. اصل، مقام انسانيّت و جامعه عدالت پرور است، نه دنياى پرخطر همراه با توليد بيشتر، آن هم به دست جنايتكاران و قاتلان!

از آنجا كه قانون قصاص، ضامن عدالت و امنيّت و رمز حيات جامعه است، در پايان آيه مى فرمايد: لعلّكم تتقون يعنى اجراى اين قانون، موجب خوددارى از بروز قتل هاى ديگر است.

حيات، داراى انواعى است:

1- حيات طبيعى. مثل زنده شدن زمين در بهار و بعد از باران. يحيى الارض (527)

2- حيات معنوى. مثل دعوت پيامبر كه عامل زنده شدن مردم است. دعاكم لما يحييكم (528)

3- حيات برزخى كه شهدا دارند. لا تقولوا لمن يقتل فى سبيل اللّه اموات بل احياء (529)

4- حيات اخروى كه براى همه است. يميتكم ثم يحييكم (530)

5 - حيات اجتماعى در سايه امنيّت و عدالت. نظير همين آيه لكم فى القصاص حياة

پيام ها

1- اجراى عدالت، تضمين كننده حيات جامعه است. لكم فى القصاص حياة

2- تعادل ميان رأفت و خشونت، لازم است. خدايى كه رحمن و رحيم است، قصاص را رمز حيات مى داند. لكم فى القصاص حياة

3- حذف عنصر خطرناك، يك اصل عقلانى است. يا اولى الالباب

4- زود قضاوت نكنيد. ممكن است در برخورد سطحى، قصاص را خوب ندانيد ولى با خرد وانديشه درمى يابيد كه قصاص رمز حيات است. يا اولى الالباب

5 - تقوا و دورى از گناه، فلسفه احكام دين است. چه احكام عبادى و چه قضايى. لعلّك (531) م تتقون

6- قصاص، سبب بازدارى مردم از تكرار قتل است. لعلكم تتقون

527-تفسير قرطبى.
528-كافى، ج 2، ص 665.
529-روم، 50.
530-انفال، 24.
531-بقره، 154.