آيه: 83 وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً وَذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْناً وَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلاَّ ق َلِيلاً مِّنكُمْ وَأَنتُم مِّعْرِضُونَ
ترجمه
و (بياد آريد) زمانى كه از بنى اسرائيل پيمان گرفتيم، جز خداوند يگانه را پرستش نكنيد و به پدر و مادر و خويشان و يتيمان و بينوايان، احسان كنيد و با مردم، به زبان خوش سخن بگوييد ونماز را برپاى داريد و زكات بدهيد. امّا شما (با اينكه پيمان بسته بوديد،) جز عدّه ى كمى، سرپيچى كرديد و روى گردان شديد.نكته ها
احسان، جامع ترين و وسيع ترين واژه در باب نيكى است. در حال فقر والدين، احسان مادّى و در حال غناى آنان، احسان روحى. چنانكه احسان به يتيم شامل؛ تأديب، حفظ حقوق، محبّت و تعليم او مى شود. اصول همه ى اديان يكى است. چون همه ى اين ميثاق ها، در اسلام نيز هست.پيام ها
1- خداوند از طريق عقل، فطرت و وحى، از مردم پيمان مى گيرد. اخذنا ميثاق 2- توحيد، سرلوحه ى مكتب انبياست. و بعد از آن كارهاى نيك قرار گرفته است. لاتعبدوا الاّ اللّه و بالوالدين احسانا 3- در كنار توحيد، احسان به والدين مطرح است. لاتعبدوا... وبالوالدين احسانا 4- احسان به والدين بايد شخصاً صورت گيرد، نه با واسطه. حرف ب در بالوالدين به معناى مباشرت شخصى است. بالوالدين احساناً 5 - گرايش به يكى از پدر و مادر، ممنوع است. بالوالدين احساناً 6- ابتدا خويشان نيازمند، سپس ديگران. ذى القربى واليتامى و... البتّه در بين خويشاوندان نيز اولويّت ها محفوظ است. اولوا الارحام بعضهم اولى ببعض 7- احسان ب (372) ايد همراه با ادب و بدون منّت باشد. در كنار احسان، جمله قولوا للناس حسنا آمده است. 8 - اگرچه به همه ى مردم نمى توان احسان كرد، ولى با همه مى توان خوب سخن گفت. قولوا للنّاس حُسنا 9- برخورد خوب و گفتار نيكو، نه تنها با مسلمانان، بلكه با همه ى مردم لازم است. قولوا للنّاس حُسنا 10- علاوه بر پرداخت زكات، احسان به مستمندان و ايتام نيز لازم است. در آيه هم زكات آمده و هم احسان به مساكين. احساناً... والمساكين... واتوا الزكوة 11- نماز ورابطه با خداوند، از زكات ورابطه با فقرا جدا نيست. اقيموا الصلوة واتوا الزكوة 12- نماز و زكات در اديان ديگر نيز بوده است. اقيموا الصلوة واتوا الزكوة 13- اعتقاد به توحيد، احسان به والدين وايتام ومساكين، همراه با دستور پرداخت زكات وبرخورد نيكو با مردم، وبپاداشتن نماز، نشانه ى جامعيت اسلام است. 14- اداى حقوق، داراى مراتب و مراحلى است. اوّل حقّ خداوند، سپس والدين، سپس خويشاوندان، سپس يتيمان كه كمبود محبّت دارند وآنگاه مساكين كه كمبود مادّيات دارند. 15- تمام احكام اعتقادى، اخلاقى وفقهى، ميثاق وعهد خدا با انسان است. بعد از ميثاق سخن از عقيده توحيدى، احسان به والدين، نماز وزكات آمده است.372-در سوره هاى نساء آيات 80 و120 و بقره، آيه 109 و مائده آيه 21 نمونه اى از اين آرزوها بيان شده است.