آيه: 201 وِمِنْهُم مَّن يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
ترجمه
(اما) بعضى از مردم مى گويند: پروردگارا! در دنيابه ما نيكى عطا كن و در آخرت نيز نيكى مرحمت فرما و مارا از عذاب آتش نگهدار.نكته ها
يكى از راههاى شناخت مردم، آشنايى با آرزوها و دعاهاى آنان است. در آيه قبل، درخواست گروه اوّل از خداوند مربوط به دنيا بود و كارى به خير و شرّ آن نداشتند، ولى در اين آيه درخواست گروه دوّم از خداوند، حسنة است در دنيا و آخرت. در ديدگاه گروه اوّل؛ دنيا به خودى خود مطلوب است، ولى در ديد گروه دوّم؛ دنيايى ارزشمند است كه حسنه باشد و به آخرت منتهى گردد.در روايات نمونه ها و مصاديقى براى نيكى هاى دنيا و آخرت نقل شده است (589) ، ولى حسنه در انحصار چند نمونه نيست. در قرآن مجيد 115 مرتبه كلمه ى دنيا بكار رفته و 115 مرتبه كلمه آخرت استعمال شده است و اين يك تصادف نيست. البتّه اين به معناى آن نيست كه اهميّت دنيا و آخرت هر دو يكسان است. در دعاها، هدف هاى كلّى مطرح شود و تعيين مصداق به عهده خداوند گذاشته شود. ما از خداوند حسنه و سعادت مى خواهيم، ولى در اينكه رشد و صلاح ما در چيست؟ آنرا به عهده ى خداوند مى گذاريم. چون ما به خاطر محدوديّت هاى علمى و عدم آگاهى از آينده و ابعاد روحى خودمان ، نمى توانيم مصاديق جزئى را تعيين بنمائيم. به همين جهت توصيه شده است از خداوند وسيله كار را نخواهيد، خودِ كار را بخواهيد. زيرا ممكن است خداوند از وسيله ى ديگرى كه به فكر و ذهن ما نمى آيد، كارى را براى ما محقّق سازد. مثلاً از خداوند توفيق زيارت حج را بخوا هيد، امّا نگوييد: خدايا مالى به من بده تا به مكّه بروم. چون خداوند گاهى سبب را به گونه اى قرار مى دهد كه ما فكر آن را نمى كرديم.پيام ها
1- دنيا و آخرت با هم منافاتى ندارند، به شرط آنكه انسان به دنبال حسنه و نيكى باشد. فى الدنيا حسنة و فى الاخرة حسنة 2- هر رفاهى مذموم نيست، بلكه زندگانى نيكو، مطلوب نيز هست. ربّنا اتنا فى الدنيا حسنة 3- دوزخ، حساب جدايى دارد. با اينكه از خداوند نيكى آخرت را مى خواهند، ولى براى نجات از آتش، جداگانه دعا مى كنند. (590) قِنا عذاب النار589-وسائل، ج 8، ص 9.
590-تفسير مجمع البيان، ج 2، ص 529 ؛ نورالثقلين، ج 1، ص 198.