ماه حرام در برابر ماه حرام و (اگر دشمنان احترام آنرا شكستند و با شما جنگ كردند، شما نيز حقّ داريد مقابله به مثل كنيد. زيرا) حرمت ها را (نيز) قصاص است وهركس به شما تجاوز كرد، بهمانند آن تجاوز، بر او تعدى كنيد و از خدا بپرهيزيد (كه زياده روى نكنيد) و بداني د كه خداوند با پرهيزگاران است.
نكته ها
قبل از اسلام در ميان عرب ها، هر سال چهار ماه احترام خاصّى داشت كه در آن ماهها جنگ، حرام و ممنوع بود، سه ماه آنها پى درپى كه عبارتند از ذى القعده، ذى الحجّه و محرم، و يكى هم ماه رجب كه جداست. حتّى يكى از علل تسميه ماه ذى القعده آن گفته اند كه در اين ماه قعود از جنگ لازم است.اسلام اين سنّت را پذيرفت و در هر سال چهار ماه را آتش بس اعلام نمود، ولى دشمن هميشه در كمين است تا از فرصت ها سوء استفاده كند و چه بسا با خود فكر كند كه چون مسلمانان در اين ماهها موظف به رعايت آتش بس هستند، پس به آنها حمله كنيم. اين آيه مى فرمايد: اگر مخالفان شما در اين چهار ماه به شما هجوم آوردند، شما نيز در برابرشان بايستيد و در همان ماهها با آنان بجنگيد و ماه حرام را در برابر ماه حرام قرار دهيد. زيرا حرمت خون مسلمانان و حفظ نظام اسلامى از حرمت اين ماهها بيشتر است، و هركس حرمت ها را شكست بايد مورد قص ص قرار گيرد. سپس به عنوان يك قانون كلّى مى فرمايد: هركس به شما تجاوز كرد، به همان مقدار به او تعدّى كنيد. و تقوا داشته باشيد و بيش از مقدار لازم قصاص نكنيد و بدانيد كه خداوند با متّقين است. صاحب مجمع البيان در ذيل آيه مى گويد: در مورد غصب نيز مى توان با استدلال به اين آيه تقاص كرد، يعنى از مال غاصب تقاص نمود.
پيام ها
1- همه ى زمان ها يكسان نيستند، حرمت بعضى ماهها بايد حفظ شود. الشهر الحرام 2- در اسلام بن بست وجود ندارد. حفظ اسلام و جان مسلمان ها بر حفظ احترام مكان ها و زمان ها مقدّم است. فمن اعتدى عليكم فاعتدوا عليه 3- اسلام، دين تجاوز و تعدّى نيست، ولى تعدّى و تجاوز ديگران را نيز نمى پذيرد. فمن اعتدى عليكم فاعتدوا عليه 4- حتّى در برخورد با دشمنان، عادل باشيم. فاعتدوا عليه بمثل ما اعتدى عليكم 5 - سيستم قانون گذارى بايد به نحوى باشد كه موجب يأس مسلمين وجرأت كفّار نگردد واصل مقابله به مثل به همين خاطر است. فاعتدوا... بمثل ما اعتدى 6- رعايت تقوى حتّى به هنگام جنگ، از اصول تربيتى اسلام است. اتّقوا اللّه 7- اگر در جنگ از مرز عدالت خارج نشويد، از امدادهاى الهى نيز برخوردار خواهيد بود. و گمان نكنيد عدالت و تقوى پيروزى شما را به تأخير مى اندازد. بمثل ما اعتدى... واتقوا... و اعلموا ان اللَّه مع المتّقين