آيه: 220 فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْيَتَامَى قُلْ إِصْلاَحٌ لَّهُمْ خَيْرٌ وَإِنْ تُخَالِطُوهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ وَلَوْ شَاء اللّهُ لأعْنَتَكُمْ إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
ترجمه
(تا انديشه كنيد) در دنيا و آخرت. و از تو درباره يتيمان مى پرسند، بگو: اصلاح امور آنان بهتر است و اگر زندگى خود را با زندگى آنان بياميزيد (مانعى ندارد،) آنها برادران (دينى) شماهستند. خداوند، مفسد را از مصلح باز مى شناسد و اگر خدا مى خواست شما را به زحمتمى انداخت، (و دستور مى داد در عين سرپرستى يتيمان، زندگى و اموال آنها را بكلّىاز اموال خود جدا سازيد، ولى خداوند چنين نمى كند.) همانا او عزيز و حكيم است.نكته ها
جمله فى الدنيا والاخرة، يا مربوط به مسئله انفاق است كه در آيه قبل آمده است، يعنى انفاق شما براى آسايش دنيا و آخرت باشد، نه همه مال را خرج كنيد كه باعث زحمت شما در دنيا شود، و نه بخل ورزيد كه مايه محروميّت شما از ثواب آخرت باشد، (637) و يا اينكه مر بوط به تفكّر باشد كه در پايان آيه قبل اشاره شد. يعنى انسان بايد در مسائل دنيا و آخرت فكر كند و براى آخرت خود از همين دنيا چيزى را كسب كند و در مبدأ و معاد و اسرار هستى و آفريده ها و قوانين حاكم فكر كند و تا آنجا كه مى تواند، مسائل را با تعقّل و انديشه قبو كند هر چند شرط پذيرش مكتب، آگاهى بر همه اسرار نيست. (638) در تفاسير آمده است: وقتى آيه دهم سوره نساء نازل شد، كه خوردن مال يتيم، خوردن آتش است، افرادى كه در منزل يتيمى داشتند به اضطراب افتادند. برخى يتيمان را از خانه بيرون كردند وبعضى ظرف وغذاى يتيم را جدا نمودند به طورى كه براى يتيم و صاحب خانه مشكلاتى بوجود آمد. آنان به حضور پيامبر صلى الله عليه وآله رسيده و از رفتار با يتيمان سؤال نمودند، پيامبر جواب داد: اصلاح امور يتيمان، از رها كردن آنهابهتر است، نبايد به خاطر آميخته شدن اموال آنان با اموال خودتان، ايتام را رها كرده و از مسئوليّت اداره آنها شانه خالى كنيد، آنان برادران دينى شما هستند و مخلوط شدن اموال آنان با زندگى شما، در صورتى كه هدف، حيف و ميل اموال آنها نباشد مانعى ندارد و بدانيد خداوند مفسد را از مصلح باز مى شناسد.پيام ها
1- دنيا وآخرت را سطحى ننگريد و در آن فكر كنيد. يتفكّرون فى الدنيا و الاخرة 2- رها كردن كار يتيمان، مصلحت نيست، بلكه به نيّت خير و با چشم برادرى معاشرت نمودن با آنان مصلحت است. قل اصلاح لهم خير 3- هرگونه اصلاح در وضعيّت يتيمان، ارزش است. كلمه اصلاح به صورت مطلق آمده تا شامل همه ى اصلاحات اعمّ از اصلاح مالى، علمى، عملى، تربيتى و دينى بشود. اصلاح لهم خير 4- يتيمان، نه برده و نه فرزند ما هستند، بلكه برادر كوچك ما و جزء خود ما هستند. فاخوانكم 5 - نه افراط و نه تفريء نه به نام اصلاح، اموال ايتام را بخوريد و نه از ترس فساد، آنان را رها كنيد كه خداوند مصلح و مفسد را مى شناسد. واللّه يعلم المفسد من المصلح 6- اگر بدانيم خداوند افكار ونيات ما را مى داند، فساد و خلاف نمى كنيم. واللّه يعلم المفسد 7- تكليفِ فوق طاقت در اسلام نيست. لو شاء اللّه لاعنتكم 8 - آسان گيرى دستورات، كارى حكيمانه است. لو شاء اللّه لاعنتكم انّ اللّه عزيز حكيم637-نساء، 43.
638-مائده، 90.