آيه: 34 وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ - تفسیر نور سوره البقره نسخه متنی

آيه: 34 وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ

ترجمه

و هنگامى كه به فرشتگان گفتيم براى آدم سجدهكنيد، همگى سجده كردند جز ابليس كه سر باز زد و تكبّر كرد، و از كافران گرديد.

نكته ها

به فرموده قرآن، ابليس از نژاد جنّ بود كه در جمع فرشتگان عبادت مى كرد. كان من الجنّ (274)

سجده بر آدم چون به فرمان خدا بود، در واقع بندگى و عبوديت خداست. (275) زيرا عبادت واقعى، عملى است كه خداوند بخواهد، نه آنكه طبق ميل ما باشد. ابليس حاضر بود قرن ها سجده كند، ولى به آدم سجده نكند.

ابليس مرتكب دو انحراف و خلاف شد:

الف: خلاف عقيدتى؛ أبى كه سبب فسق او شد. (276)

ب: خلاف اخلاقى؛ استكبر كه سبب دوزخى شدن او گرديد. (277)

سجده براى آدم نه تنها به خاطر شخص او، بلكه به خاطر نسل و اولاد او نيز بوده است. چنانكه در جاى ديگر مى فرمايد: خلقناكم ثمّ صوّرناكم ثمّ قلنا للملائكة اسجدوا لأدم (278) امام سجاد عليه السلام مى فرمايد: رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: سجده بر آدم به خاطر ذرّيه و نسل او بود. (279)

سجده فرشتگان موقّتى بود، امّا نزول آنها بر مؤمنان و استغفارشان براى آنان دائمى است. الّذين قالوا ربّنا اللّه ثم استقاموا تتنزّل عليهم الملائكة (280)

سجده بر آدم نه به خاطر جسم او، بلكه به خاطر روح الهى اوست. فاذا سوّيته و نفخت فيه من روحى فقعوا له ساجدين (281)

بى انصافى است كه تمام فرشتگان بر انسان سجده كنند، ولى انسان براى خدا سجده نكند.

پيام ها

1- فرشتگان نيز مانند انسان، مورد خطاب وامر ونهى قرار دارند. أسجدوا لادم

2- لياقت، از سابقه مهمتر است. فرشتگان قديمى بايد براى انسان تازه به دوران رسيده امّا لايق، سجده كنند. أسجدوالادم

3- خطرناك تر از نافرمانى در عمل، بى اعتقادى به فرمان است.ابى و استكبر

4- تكبّر وجسارت ابليس، سرچشمه ى بدبختى هاى او شد. كان من الكافرين

274-در روايتى از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمودند: ان كنتم صادقين يعنى اگر شما فرشتگان در ادّعاى لايق تر بودن خود، صادق هستيد. تفسير نورالثقلين.
275-كهف، 50.
276-عيون اخبارالرضا.
277-ففسق عن امر ربّه كهف، 50.
278-فبئس مَثوى المتكبّرين زمر، 72.
279-اعراف، 11.
280-تفسير صافى، ذيل آيه.
281-كسانى كه گفتند پروردگار ما خداست و در اين عقيده پايدار بودند فرشتگان بر آنان نازل مى شوند. فصّلت، 30. و در جاى ديگر مى فرمايد: ويستغفرون للّذين آمنوا يعنى فرشتگان براى اهل ايمان دائماً در حال استغفارند. غافر، 7.