سومى در صورت عجز از دومى و دومى در صورت عجز از اولى واجب باشد، بلكه هر سه در عرض هم واجبند، و ترتيبى در بينشان نيست چه اگر ترتيبى در ذكر آنها بود اين تفريع كه در جمله" فَمَنْ لَمْ يَجِدْ ..." است لغو بود، و بطور متعين سياق اقتضاى اين را داشت كه بفرمايد:

" او صيام ثلاثة ايام" در اين آيه ابحاث و فروع فقهى زيادى است كه مرجع آنها علم فقه است و بايد آنجا بحث شود.

" ذلِكَ كَفَّارَةُ أَيْمانِكُمْ إِذا حَلَفْتُمْ ..."

گفتيم در اين جمله لفظ" حنثتم" مقدر است، و در اين جمله و همچنين در جمله" كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ" نوعى التفات بكار رفته است، و وجه كلام از خطاب به مؤمنين به خطاب برسول (ص) معطوف شده است، و شايد نكته‏اش اين باشد كه اين دو جمله هر دو بيان مى‏كنند حكم الهى را، و چون بيان پروردگار براى بندگانش بوسيله و وساطت پيغمبر (ص) انجام مى‏گيرد پس كانه در اين التفات خواسته است مقام وساطت رسول خود را در بيان آنچه بر او نازل مى‏شود حفظ فرموده باشد، كما اينكه در جاى ديگر اشاره به اين مقام نموده مى‏فرمايد:" وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ" «1».

" كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ" يعنى بوسيله نبى خود احكام خود را بيان مى‏كند تا شايد شما به ياد گرفتن و عمل كردن آن او را شكرگزار باشيد.

بحث روايتى‏:

رواياتى در باره نزول آيه شريفه:" لا تُحَرِّمُوا طَيِّباتِ ..." در شان جمعى از صحابه پيامبر (ص) كه امورى را بر خود ممنوع كرده بودند

در تفسير قمى در ذيل آيه شريفه" يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَيِّباتِ ما أَحَلَّ اللَّهُ لَكُمْ ..." گفته است پدرم از ابن ابى عمير از بعضى از اصحاب خود از امام صادق (ع) روايت كرده كه فرمود: اين آيه در باره امير المؤمنين (ع) و بلال و عثمان بن مظعون نازل شده، چون امير المؤمنين (ع) سوگند ياد كرده بود كه هيچگاه- تا زنده است- در شب نخوابد، و همه شبها را به عبادت بسر برد، و اما بلال او نيز قسم ياد كرده بود كه هيچ روزى افطار نكند، و تمامى عمر خود را روزه بگيرد، و اما عثمان بن مظعون او نيز سوگند ياد كرده بود كه هيچگاه با زنان جمع نشود، اتفاقا روزى زن عثمان بن مظعون بر عايشه وارد

(1) و اين ذكر را به تو نازل كرديم تا آنچه را كه به مردم نازل شد بر ايشان روشن كنى. سوره نحل آيه 44.