لطفا منتظر باشید ...
بحث روايتى
در الغرر و الدرر آمدى از على (ع) روايت شده است كه فرمود:" من عرف نفسه عرف ربه" «1» يعنى هر كس نفس خود را بشناسد خداى خود را هم شناخته است.مؤلف: اين روايت را شيعه و سنى از رسول اللَّه (ص) نيز نقل كردهاند. و خود حديث معروفى است. بعضى از علما گفتهاند: اين حديث معرفت نفس را تعليق بر محال نموده و امام مىخواهد بفرمايد شناختن نفس محال است چنان كه احاطه علمى بر خداى تعالى داشتن محال است، و ليكن اين سخن مردود است، اولا بدليل اينكه در روايت ديگرى دارد:" اعرفكم بنفسه اعرفكم بربه" نفسشناسترين شما خداشناسترين شما است، ثانيا بدليل اينكه حديث مزبور در حقيقت عكس نقيض آيه شريفه" وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ" «2» است و نيز در همان كتاب مذكور از آن جناب نقل كرده كه فرمود: زيرك كسى است كه خود را بشناسد و اعمال خود را خالص كند «3».مؤلف: در بيان سابق اين مطلب كه چگونه اخلاص عمل مربوط به معرفت نفس و متفرع بر آنست تشريح شد.و نيز در همان كتاب از آن جناب نقل شده است كه فرمود: از آن دو معرفت معرفت به نفس از ديگرى بهتر است «4».مؤلف: ظاهرا مراد آن جناب از دو معرفت معرفت به آيات انفسى و آيات آفاقى است(1) غرر الحكم خوانسارى ج 5 ص 194.(2) نقيض جمله" فراموش كردند خدا را پس خدا نفسشان را از يادشان برد" اين جمله است" فراموش نكردند خدا را پس خداوند هم نفس آنها را از يادشان نبرد يعنى عارف به نفس خود شدند" عكس اين نقيض چنين است:" اينها عارف به نفس خود شدند و نفس خود را فراموش نكردند پس خدا را هم فراموش نكردند" و اين همان مضمون روايت است.(3) غرر الحكم خوانسارى ج 1 ص 297.(4) غرر الحكم خوانسارى ج 2 ص 25.
