5- تعاليم و دستورات اديان و مسلك‏هاى مختلف براى تزكيه و تهذيب نفس با رياضت كشيدن و زهد ورزيدن‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 6

تربيت دادن به نفس خود از مردم كناره‏گيرى مى‏كنند، بطورى كه مساله رهبانيت يكى از سنن متبعه آنها است، و داستان رهبانيت ايشان را قرآن كريم هم ذكر كرده و فرموده است:" ذلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَ رُهْباناً وَ أَنَّهُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ" «1» و نيز فرموده:" وَ رَهْبانِيَّةً ابْتَدَعُوها ما كَتَبْناها عَلَيْهِمْ إِلَّا ابْتِغاءَ رِضْوانِ اللَّهِ فَما رَعَوْها حَقَّ رِعايَتِها" «2» كما اينكه راجع به تاركين دنيا و عابدهاى يهود هم فرموده:" لَيْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ يَتْلُونَ آياتِ اللَّهِ آناءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ. يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ" «3».

و اما فرق مختلفه مرتاضين كسانى كه داراى اعمال شگفت‏آورى هستند، مانند ساحران اهل سيميا و اصحاب طلسمات و آنهايى كه داراى تسخير ارواح و تسخير جن و تسخير روحانيت حروف و كواكب و غير آن هستند، و آنان كه به احضار و تسخير نفوس پرداخته‏اند گر چه براى هر كدامشان رياضت‏هاى عجيب مخصوصى است، ليكن نتيجه نوع آنها همان تسلط بر نفس است «4».

و خلاصه آنچه گفته شده اين است كه هدف نهايى جميع ارباب اديان و مذاهب و صاحبان اعمال مخصوصه، همانا تهذيب نفس است بوسيله ترك هواهاى نفسانى و اشتغال به تطهير آن از اخلاق نكوهيده، و احوالى كه با هدف مناسب و سازگار نيست.

5- تعاليم و دستورات اديان و مسلك‏هاى مختلف براى تزكيه و تهذيب نفس با رياضت كشيدن و زهد ورزيدن‏

5- ممكن است شما برگرديد و بگوييد: آنچه از رفتار و سنن ارباب مذاهب و طريقه‏ها به ثبوت رسيده بيش از اين نيست كه اينها در دنيا زهد مى‏ورزيده‏اند و بس، و اين غير مساله معرفت النفس و اشتغال به تربيت نفسى است كه شما در آن بحث مى‏كنيد، به عبارت ساده‏تر چيزى كه اديان و مذاهب به آن دعوت مى‏كنند عبارت از اين است كه انسان خداوند

(1) و اين براى اين است كه بعضى از نصارا كشيش و بعضى عابدند و اصولا مردمى متكبر نيستند.

سوره مائده آيه 82.

(2) و رهبانيتى كه نصارا آن را بدعت كرده و ما دستورى به آنان نداديم مگر تحصيل خوشنودى خدا، پس رعايت نكردند آن طور كه جا داشت رعايت كنند. سوره حديد آيه 27.

(3) سوره آل عمران آيه 114.

(4) خواننده محترم اگر بخواهد بجزئيات آراء و عقايد اين فرق اطلاع پيدا كند بايد به كتاب" سر مكتوم" تاليف رازى و" ذخيره اسكندريه" و" كواكب سبعه" تاليف حكيم طمطم هندى و رساله سكاكى در تسخير و" در مكتوم" تاليف ابن عربى و كتب ارواح و احضارى كه اخيرا برشته تحرير در آمده و امثال آن مراجعه كند.