تاديب الهى انبياء (ع) از طريق وحى تسديدى و تاديبى است كه جداى از وحى نبوت و تشريع بوده است‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 6

چون اضافه مصدر در" فِعْلَ الْخَيْراتِ" دلالت دارد بر اينكه مراد از اين فعل افعالى است كه مى‏كردند، نمازى است كه مى‏خواندند، زكاتى است كه مى‏دادند، نه ايجاب و فرض آنها. پس اين وحى كه متعلق به اينگونه افعال صادره از انبيا است، وحى تاديبى و تسديدى است نه وحى نبوت و تشريع، چون اگر مراد به آن وحى نبوت بود جا داشت بفرمايد:

" و اوحينا اليهم ان افعلوا الخيرات و اقيموا الصلاة و اتوا الزكاة- وحى كرديم به آنها كه خيرات را به جا آريد و نماز را بپا داريد و زكات را بپردازيد" نظير آيه" ثُمَّ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ" «1» و آيه" وَ أَوْحَيْنا إِلى‏ مُوسى‏ وَ أَخِيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً وَ اجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ" «2» و از اين قبيل آيات ديگر كه مراد از وحى در آنها وحى نبوت و مربوط به تشريع احكام است.

و مقصود از اينكه گفتيم مراد وحى تسديد است، اين است كه پروردگار متعال بنده‏اى از بندگان خود را به روح القدس اختصاص دهد تا او آن بنده را در انجام كارهاى نيك و دورى از گناه ارشاد كرده و موفق كند، همانطورى كه روح انسانى ما را در تفكر در خير و شر و روح حيوانى را در اختيار و جذب چيزهايى كه طبع اشتهاى آن را دارد، و دفع چيزهايى كه طبع اشتهاى دفعش را دارد راهنمايى و ارشاد مى‏كند. اين است معناى وحى تسديدى و ما به زودى راجع به آن مفصلا بحث خواهيم كرد (ان شاء اللَّه تعالى).

تاديب الهى انبياء (ع) از طريق وحى تسديدى و تاديبى است كه جداى از وحى نبوت و تشريع بوده است‏

خلاصه كلام اينكه خداى تعالى فرمود:" فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ" و با اين بيان رسول اللَّه (ص) را بطور اجمال به تاديب الهى خود مؤدب نموده و به پيروى از توحيدى كه انبياء را- كه منزه از شركند- به عمل صالح واداشت، توصيه مى‏فرمايد و آن گاه بعد از اينكه در اين آيات عده‏اى از انبياى خود را اسم برد در سوره مريم مى‏فرمايد:" أُولئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْراهِيمَ وَ إِسْرائِيلَ وَ مِمَّنْ هَدَيْنا وَ اجْتَبَيْنا إِذا تُتْلى‏ عَلَيْهِمْ آياتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُكِيًّا فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا. إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَ لا يُظْلَمُونَ شَيْئاً". «3» در اين آيات ادب عامى را كه انبيا در همه‏

(1) پس وحى كرديم به تو كه متابعت كن. سوره نحل آيه 123.

(2) وحى كرديم به موسى و برادرش كه براى قوم خود در مصر خانه‏هايى تهيه كنيد و خانه‏هايتان را قبله قرار دهيد و نماز بخوانيد. سوره يونس آيه 87.

(3) آن گروه آنانند كه خدا برايشان انعام فرموده و نيز پيغمبرانى از ذريه آدم و از كسانى كه با نوح در كشتى نشانديمشان و نيز آنان كه از ذريه ابراهيم و يعقوب، و از كسانيند كه ما هدايت و انتخابشان كرديم، وقتى كه آيات ما برايشان تلاوت مى‏شد بى اختيار به سجده افتاده و مى‏گريستند، بعد از ايشان كسانى جاى شان را گرفتند كه نماز را ضايع كرده و در پى شهوات رفتند، پس بزودى به مجازات گمراهى خود خواهند رسيد، مگر كسانى كه توبه نموده، ايمان آورند و عمل صالح نمايند كه ايشان داخل بهشت مى‏شوند و در چيزى از اعمالشان ظلم نخواهد شد. سوره مريم آيات 58- 60.