سه گونه عفو و مغفرت خداوند و اشاره به اينكه صفت عفو و مغفرت در خداوند مثل صفت رحمت و هدايت او به امور تكوينى و تشريعى تعلق مىگيرد
از اين گونه آيات كشف مىشود كه صفت عفو و مغفرت در خداى تعالى مثل صفت رحمت و هدايت او است كه متعلق به امور تكوينى و تشريعى هر دو مىشود، پس خداى تعالى يك وقت از معاصى عفو مىكند و آن را از نامه اعمال محو مىسازد، و يك وقت از حكمى كه اقتضاى تشريع دارد عفو مىكند از وضع و تشريع آن صرفنظر مىنمايد، و يك وقت هم از بلايا و مصائب عفو مىكند از نزول آن با آنكه اسباب نزولش فراهم است جلوگيرى مىنمايد.در بيان قرآن، رابطه ميان عمل و جزا رابطه حقيقى است نه آن گونه كه اهل اجتماع قائلند اعتبارى و قرار دادى
6- رابطه ميان عمل و جزا: از بحث قبلى چنين فهميديم كه اوامر و نواهى عقلايى يعنى همان قوانين دائر بين عقلا مستلزم آثار جميل و پسنديدهايست كه بر امتثال آن مترتب شده و در حقيقت ثواب آن به شمار مىرود. چنان كه مستعقب آثار ناپسند و بدى است كه بر مخالفت آن مترتب شده در حقيقت عقاب آن محسوب مىشود، و غرض عقلا از ترتيب آن آثار حسنه و اين آثار سيئه تقريبا بكار بردن حيلهايست براى وادار كردن مردم به عمل به آن قوانين و تحذير از مخالفت آن.از اينجا معلوم ميشود كه رابطه ميان عمل و جزا رابطهايست جعلى و قراردادى كه خود(1) و اگر مريض و يا در سفر بوديد- تا آنجا كه مىفرمايد- و آب نيافتيد پس تيمم كنيد با خاك پس آن گه مسح كنيد روى خود و دستهاى خود را بدرستى كه خداوند درگذرنده و آمرزنده است. سوره نساء آيه 46.(2) مگر مفسدينى كه قبل از دستگير شدنشان توبه كرده باشند پس بدانيد كه خداوند آمرزنده و مهربان است. سوره مائده آيه 34.(3) راهى براى شكنجه دنيوى و عذاب اخروى نكوكاران نيست و خداوند آمرزنده و مهربان است.سوره توبه آيه 91.(4) و آنچه كه از مصيبت به شما مىرسد همه به دست خود شما است و به خاطر كارهاى زشتى است كه كردهايد و خداوند بسيارى از آنها را مىبخشد. سوره شورى آيه 30.