آيه: 1 الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَجَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَالنُّورَ ثُمَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِم يَعْدِلُونَ
ترجمه:
ستايش مخصوص خداوندي است كه آسمان ها و زمين را آفريد و تاريكي ها و روشني را قرار داد، امّا كافران (ديگران را) با پروردگارشان برابر و همتا مي گيرند.نكته ها:
در تمام قرآن ، واژه ي ((نور)) مفرد و واژه ي ((ظلمات )) به صورت جمع آمده است . اصولا حق ّ، يكي و راههاي باطل بسيار است . آري نور، نشانه ي وحدت و ظلمات ، نشانه ي پراكندگي است . ((يعدلون )) از ((عدل ))، به معناي همتاست .اوّلين آيه ي اين سوره ، به ((آفرينش نظام هستي ))، دوّمين آيه به ((آفرينش انسان )) و سوّمين آيه به نظارت بر ((اعمال و رفتار انسان )) اشاره دارد.به فرموده ي حضرت علي (ع): اين آيه ، پاسخ به سه گروه از منحرفان است :.الف : ((مادّيون )) كه منكر آفرينش الهي و حدوث خلقتند. (خلق السماوات ...).ب : ((دوگانه پرستان )) كه براي نور و ظلمت دو مبداء قائلند. (جعل الظّلمات والنّور) (230) .ج : ((مشركين )) كه براي خداوند، شريك وشبيه قائلند. (ثم ّالّلذين كفروا بربّهم يعدلون ) (231) .امام موسي بن جعفر(ع) درباره ي ((...بربّهم يعدلون )) فرمودند: يعني كافران ، ظلمات و نور و جور و عدل را يكسان مي شمارند. (232) .پيام ها:
1- خداوند هم از عدم به وجود آورده است ، هم در موجودها، كيفيّات جديد و نوآوري هايي قرار مي دهد. (آفرينش ابتدائي (خلق ) آفرينش تبعي (جعل ))2- شريك دانستن براي خدا، نوعي انكار خدا وكفر به اوست . (الّذين كفروا بربّهم يعدلون ) توضيح
سيماي سوره ي انعام اين سوره ، يكصد وشصت وپنج آيه دارد وهمه ي آياتش يكجا در مكّه و با تشريفات خاصّي نازل شده است . جبرئيل ، اين سوره را با بدرقه ي هفتاد هزار فرشته بر پيامبر خدا (ص ) نازل كرد.پيام اصلي آيات اين سوره ، مبارزه با شرك و دعوت به توحيد است . از آنجا كه مشركان جزيره العرب به اعتقاد خود، بعضي چهارپايان را حلال و برخي را حرام مي دانستند، قرآن در مقام مبارزه با اينگونه خرافات و باورهاي غلء از آيه ي 136 اين سوره به بعد، احكامي را در مورد چهارپايان بيان مي دارد كه بدين جهت اين سوره ، ((انعام )) نام گرفته است .رواياتي درباره ي فضيلت اين سوره و نيز برآورده شدن حاجت به واسطه ي تلاوت اين سوره آمده است . از جمله از امام صادق (ع) نقل شده كه هر كس چهار ركعت نماز (با دو سلام ) بخواند، آنگاه اين سوره و سپس دعايي را قرائت كند، حاجاتش برآورده مي شود. (229) .در هيچ سوره اي به اندازه ي اين سوره ، كلمه ي ((قل )) نيامده است . تكرار 44 بار اين خطاب به پيامبر، شايد به خاطر آن است كه در اين سوره ، عقائد باطل و انحراف ها و توقّعات بي جاي مشركان بيان شده و لازم است قاطعيّت در كار باشد. اين مطلب بيانگر آن است كه پيامبر(ص ) مferمور است متن وحي را بي كم و كاست بگويد.((اوستا))ي فعلي ، اهريمن را خداي ظلمات و اهورا مزدا را خداي نور دانسته و ميان آن دوتضادّ قائل است 229-تفسير الكاشف
230-تفسير نورالثقلين
231-تفسير عيّاشي ; بحار، ج 9، ص 355
232-تفسير اطيب البيان