آيه: 74 وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ لأَبِيهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَةً إِنِّي أَرَاكَ وَقَوْمَكَ فِي ضَلاَلٍ مُّبِينٍ - تفسیر نور سوره الأنعام نسخه متنی

آيه: 74 وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ لأَبِيهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَةً إِنِّي أَرَاكَ وَقَوْمَكَ فِي ضَلاَلٍ مُّبِينٍ

ترجمه:

و (ياد كن ) آن هنگام كه ابراهيم به پدرش آزر گفت : آيا بتان را خدايان مي گيري ? بي شك تو و قومت را در گمراهي آشكار مي بينم .

نكته ها:

كلمه ي ((أب )) بطور طبيعي به معناي پدر است ، ولي به معناي جدّ مادري ، عمو و مربّي هم گفته مي شود. چنانكه فرزندان يعقوب به پدران و عموي پدر خود حضرت اسماعيل نيز اب گفتند: (نعبد الهك و اله آبائك ابراهيم و اسماعيل و اسحاق ) (389) وپيامبر اسلام (ص )نيز فرمود: ((أنا و علي ّ أبوا هذه الامّه)) (390) ، من و علي ، پدران اين امّتيم . آزر، عموي ابراهيم بود، نه پدرش . پدران ابراهيم همه موحّد بوده اند.

از علماي اهل سنّت نيز، طبري ، آلوسي و سيوطي مي گويند: آزر پدر ابراهيم نبوده است . به علاوه ، ابراهيم به پدر و مادر خويش دعا كرد: (ربّنا اغفر لي و لوالدي ّ..) (391) ) در حالي كه مسلمان حق ّ ندارد براي مشرك طلب مغفرت كند، هرچند فاميل او باشد.

از مجموع اينها برمي آيد كه ((أب )) در اين آيه به معناي پدر نيست . به علاوه نام پدر ابراهيم (ع) در كتب تاريخ ، ((تارخ )) ذكر شده است ، نه آزر. (392) .

استغفار حضرت ابراهيم براي عمويش آزر نيز قبل از روشن شدن روحيّه ي كفر او و به خاطر وعده اي بود كه به او داده بود، و چون فهميد كه حق ّپذير نيست ، از او تبرّي جست و جدا شد. (فلمّا تبيّن له انّه عدو للّه تبرّاء منه ) (393) .

پيام ها:

1- خويشاوندي ، مانع نهي از منكر نيست . (اذ قال ابراهيم لابيه ...)

2- ملاك در برخورد، حق ّ است نه سن ّ و سال . (قال ابراهيم لابيه ) (حضرت ابراهيم به عموي خود كه سن بيشتر داشته ، آشكارا حق ّ را بيان كرده و هشدار داده است .)

3- در شيوه ي دعوت به حق ، بايد از بستگان نزديك شروع كرد. (لابيه ) و بايد از مسائل اصلي سخن گفت . (أتتّخذ اصناما آلهه)

4- سابقه ي شرك وبت پرستي ، به پيش از رسالت حضرت ابراهيم بازمي گردد. (أتتّخذ اصناما)

5- اكثريّت ، سابقه و سن ّ، باطل را تبديل به حق ّ نمي كند و همه جا ارزش نيست . (أراك و قومك في ضلال )

6- بت پرستي ، انحرافي است كه وجدان هاي سالم و عقل ، از آن انتقاد مي كنند. (أتتّخذ أصناما... ضلال مبين )

7- گرچه ابراهيم (ع) حليم بود، (ان ّ أبراهيم لاوّاه حليم ) (394) و پيامبر بايد حتّي با فرعون هم نرم حرف بزند، ولي لحن برخورد حضرت ابراهيم در اين آيه ، به خاطر اصرار عمويش بر كفر بود. (انّي اراك و قومك في ضلال مبين )

389-بقره ، 133
390-بحار، ج 16، ص 364
391-ابراهيم ، 41
392-تفسير الميزان
393-توبه ، 114
394-توبه ، 114