ترجمه تفسیر المیزان جلد 10

و دليل فساد اين گفتار اين است كه، اولا: اگر علت و وجه معجزه بودن قرآن تنها فصاحت و بلاغت آن بود- با اينكه تشخيص كلام فصيح و بليغ از غير آن جهانى و عمومى نبود، زيرا عرب به تنهايى در اين فن تخصص داشت- ديگر معنا نداشت بفرمايد: همه جن و انس را براى شركت در اين امر دعوت كنيد، و غير از خداى تعالى هر كس ديگرى را به كمك بگيريد:

" وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ"،" لئن اجتمعت الانس و الجن ..."، و لازم بود بفرمايد:

" لئن اجتمعت العرب"، و يا بفرمايد:" و ادعوا من استطعتم من آلهتكم و من اهل لغتكم- براى كمك در اين كار، خدايان و اهل زبانتان را به كمك بخوانيد".

و ثانيا: اگر جهت اعجاز، تنها خصوص بلاغت بود ديگر صحيح نبود به مثل آيه زير استدلال كند و بفرمايد:" وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً" «1»، چون ظاهر اين استدلال اين است كه مى‏خواهد مطلق اختلاف را نفى كند و بيشتر اختلافها مربوط به مضامين و معناى كلام است نه به الفاظ كلام.

و ثالثا: ما مى‏بينيم خداى تعالى به مثل آيه شريفه" فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ" «2» و آيه شريفه" فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ"«3»، استدلال كرده و ما در گذشته استفاده كرديم كه سوره يونس از نظر ترتيب نزول، قبل از سوره هود نازل شده، و روايات نيز اين استفاده ما را تاييد مى‏كند، آن گاه بعد از آنكه در سوره يونس آن تحدى را كرده در سوره مورد بحث فرموده:

(1) و اگر قرآن از جانب غير خدا بود در آن اختلافهاى بسيارى پيدا مى‏كردند." سوره نساء، آيه 84"

(2) حديثى مثل قرآن بياوريد." سوره نور، آيه 34"

(3) پس يك سوره به مثل قرآن بياوريد و غير از خدا هر كه را مى‏توانيد به كمك بخوانيد." سوره يونس، آيه 38"