ترجمه تفسیر المیزان جلد 10

در اين آيه نيز التفات عجيبى بكار رفته، و آن التفات از خطاب به غيبت مى‏باشد. از جمله" وَ جَرَيْنَ بِهِمْ بِرِيحٍ طَيِّبَةٍ" تا جمله" بِغَيْرِ الْحَقِّ"- در آيه بعد- مردم غايب فرض شده‏اند در حالى كه قبلا مورد خطاب قرار داشتند، مى‏فرمود:" خدا آن كسى است كه شما را در خشكى و در دريا سير مى‏دهد، تا آنكه سرنوشت شما را به درون كشتى بكشد"، آن وقت ناگهان همين مردم مورد خطاب را غايب فرض كرده مى‏فرمايد:" و بوسيله بادهاى تند، كشتى آنان را به حركت در آورد"، كه در اين قسمت خطاب را متوجه رسول خدا (ص) نموده و عجيب‏ترين قسمت داستانى را كه براى آن جناب تعريف مى‏كند خاطرنشانش مى‏سازد تا اين قسمت را بشنود و تعجب كند. و اين التفات علاوه بر اين، روى‏گردانى از مردم نيز هست، يعنى خواسته است بفهماند مردم آن لياقت و آن دركى را كه خداى تعالى با آنان بطور مخاطب و رو در رو سخن بگويد ندارند.

" فَلَمَّا أَنْجاهُمْ إِذا هُمْ يَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ" كلمه" بغى" در اصل به معناى طلب كردن است، و بيشتر در مورد ظلم استعمال مى‏شود، چون ظلم، طلب كردن حق ديگران از راه تعدى بر آنان است، كه البته در اينگونه موارد حتما قيد" بِغَيْرِ الْحَقِّ" را بعد از كلمه" بغى" مى‏آورند، و اگر اين كلمه در اصل به معناى ظلم مى‏بود آوردن اين قيد بيهوده و زائد بود، چون ظلم هميشه به غير حق هست و احتياج به آوردن اين قيد نيست.
جمله مورد بحث تتمه آيه سابق است، و مجموع آن آيه و اين جمله يعنى از" هُوَ الَّذِي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ" تا جمله" بِغَيْرِ الْحَقِّ" به منزله شاهد و مثال است براى مطلب كلى و عمومى قبل كه مى‏فرمود:" وَ إِذا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً مِنْ بَعْدِ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُمْ ...". و يا مثال است بر خصوص جمله" قُلِ اللَّهُ أَسْرَعُ مَكْراً"، و به هر حال جمله بعدى كه مى‏فرمايد:" يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْيُكُمْ عَلى‏ أَنْفُسِكُمْ ..." جمله‏اى است كه تماميت غرض از كلام در آيه سابق متوقف بر آن است، هر چند كه كلام رسول خدا (ص) نباشد- دقت بفرمائيد.

" يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّما بَغْيُكُمْ عَلى‏ أَنْفُسِكُمْ مَتاعَ الْحَياةِ الدُّنْيا ثُمَّ إِلَيْنا مَرْجِعُكُمْ ..."

در اين آيه نيز التفاتى از غيبت به خطاب بكار رفته است. در آغاز در جمله" يا أَيُّهَا النَّاسُ" خطابى از خداى تعالى به مردم شده بدون اينكه كسى واسطه باشد، چون اين جمله تتمه كلام رسول خدا (ص) كه مامور بود مردم را به آن مخاطب قرار دهد نمى‏باشد، به دليل اينكه به دنبالش فرموده:" ثُمَّ إِلَيْنا مَرْجِعُكُمْ- سپس بازگشتشان به سوى ما
است"، و معلوم است كه اين گفته نمى‏تواند گفته رسول خدا (ص) باشد.