معرفت نفس - شمیم ولایت نسخه متنی

تو بگو من هيچ‏گونه مالكيّتي در قواي تحريكي و ادراكي، و در ذات، وصف و فعل
خويش ندارم، نه بالاستقلال، جزئي از وجود خويش را به عنوان ملكِ مفروز مالكم، نه ملكيّت مشاع دارم، و نه حقي نظير حق‏الرهانة و غير آن به او تعلّق گرفته است. مالك هستي من، به نحو مِلك مطلق، همان مالك آسمان و زمين است.

بنابراين آن‏چه وظيفه انسانِ سالك است، آن است كه حرم دل را از لوث وجود غير خداوند خالي كرده و صحنه وجود خويش را از دستبرد هر غاصبي حراست نمايد تا مانعي براي تجلّي انوار الهي و تدبير و ربوبيت حق سبحانه و تعالي وجود نداشته باشد.

معرفت نفس

در تحصيل ولايت پس از معرفت خدا معرفت نفس از اهميّت بالايي برخوردار است، زيرا معرفت نفس ريشه همه كمالات وعدم شناخت نفس، منشأ همه رذايل خواهد بود. حضرت علي(عليه‌السلام) فرمود: «معرفة النفس انفع المعارف»[1]؛ شناخت نفس سودمندترين معرفت‏ها است و در مقابل آن فرمود: «اعظم الجهل جهل الانسان امر نفسه»[2]؛ برترين جهل آن است كه انسان خود را نشناسد. زيرا اگر انسان خود را نشناخت كه يك حقيقت ابدي است، آن را به ثمن بخس دنيا خواهد فروخت.

وقتي انسان خود را شناخت، مالك خويشتن مي‏شود، حضرت فرمود: «أعظم مِلكٍ، مِلك النفس»[3]؛ نيرومندترين انسان‏ها كساني هستند كه بر نفس خود قدرت داشته باشند و بر قواي علمي و عملي خود چيره باشند؛ در استدلال، حسّ و خيال و وهم را تحت سيطره عقل نظري درآورند و در عمل، شهوت و غضب خويش را
مهار كنند و تحت نفود عقل درآورند.

[1] ـ غرر الحكم، ج 6، شماره 9865، ص 148.

[2] ـ همان، ج2، شماره 2936.

[3] ـ همان، شماره 2966.