نشانه زهد - شمیم ولایت نسخه متنی

نشانه زهد

حضرت علي(عليه‌السلام) مي‏فرمايد: تمام زهد در دو جمله از قرآن كريم بيان شده است؛
الزهد كلّه بين كلمتين من القرآن: قال الله سبحانه: (لكيلا تأسوا علي ما فاتكم ولاتفرحوا بما ءاتيكم... )[1]، و اگر كسي خواست كه بفهمد، آيا به مقام زهد رسيده و به قرارگاه زاهدان دنيا باريافته است يا نه، نشانه‏اش آن است كه نه هنگام آمدن متاع دنيا خوشحال شود و نه هنگام رخت بربستن آن نگران؛ «ومن لم يأس علي الماضي، ولم يفرح بالاتي فقد أخذ الزهد بطرفيْه»[2].

زهد راستين

گاهي انسان سوداگر است و ناروا خود را زاهد مي‏پندارد؛ يعني چون طمع نعمت‏هاي بهشت دارد، در دنيا زاهد است، مانند مهماني كه در خانه خود كم مي‏خورد تا بتواند در سفره مهماني پرخوري كند. اين زهد نيست، بلكه فرومايگي روح، و سوداگري مذموم است.

پس، گاهي كسي دنيا را براي دنيا يا ستايش مردم ترك مي‏نمايد و خود را به اين اوهام سرگرم مي‏كند. چنين كسي سوداگر، و به تعبير محقق طوسي فرومايه است[3]. گاهي نيز از مظاهر دنيا مي‏گذرد و زاهدانه زندگي مي‏كند، تا در آخرت به آتش جهنم نسوزد يا به بهشت برود. در اين‏صورت نيز گرچه اميد بهشت خوب است، ولي درجه عاليه كمال انساني نيست.

زهد راستين آن است كه انسان نسبت به غير خدا زاهد، يعني بي‏رغبت، و نسبت به خدا راغب باشد و جز خدا را براي خدا ترك كند؛ آن خدايي كه همه چيز است و در اعماق هستي انسان حضور و ظهور، و بر آن احاطه دارد و همه هستي انسان را
لذيذ و كامياب مي‏كند؛ لذتي كه قابل وصف نيست.

[1] ـ سوره حديد، آيه 23.

[2] ـ نهج‌البلاغه، حكمت 439.

[3] ـ اوصاف الاشراف، ص 80.