لوامع صاحبقرانی جلد 3

و مراد از آن ستاره‏هايى است كه در اول شب ظاهر مى‏شوند و در آخر شب غروب مى‏كنند و چون آن مختلف مى‏شود اولى آنست كه هر هفته يك مرتبه نشان كنند و ستاره‏هاى ثوابت اگر چه خود حركت ندارند بحسب ظاهر اما به اعتبار حركت آفتاب آنها نيز مختلف مى‏شوند و همين كه ثوابت ستاره را در يكسان نشان كردند در همه سالها به آن نسبت است چون حركت ثوابت محسوس نمى‏شود و اگر ستاره‏هاى سيّاره را نشان كند اكثر اوقات ملاحظه آنها مى‏بايد كرد و چون حركت جدى و فرقدان كمتر است بهتر محسوس مى‏شود چون در شبانه روزى يك دور حركت مى‏كند پس از وقتى كه برابر يكديگرند تا وقتى كه يكى از اينها بالا رود و ديگرى به زير شش ساعت مى‏شود و اگر در ميان باشد به آن نسبت كه از حساب مى‏كنند با حساب ساعات شب در هر فصلّى نصف شب خوب ظاهر مى‏شود و اين معنى از تجربيات است و به تجربه بديهى مى‏شود و علم بهم مى‏رسد در غالب اوقات و اگر مشتبه شود اندك زمانى كه مى‏گذرد يقين مى‏شود و اللَّه تعالى يعلم.