لوامع صاحبقرانی جلد 3

منافات ندارد با علميت حكم و بديهى است كه اين جواب مصوّبه است كه مخطئه آن را ذكر كرده‏اند از روى جهالت و بديهى است كه نتيجه تابع اخسّ مقدمتين است و هر گاه هر دو مقدمه ظنى باشد چون علم به همرسد، و اصحاب ائمه هدى (صلوات اللَّه عليهم) جميع مسائل خود را از معصوم مى‏شنيده‏اند يا بواسطه ثقاتى كه از اقوال ايشان علم به همرسد بعنوان تواتر يا بعنوان اخبار آحاد محفوفه به قراين راوى عرض مى‏كند كه چون شايع است كه مسأله قبله اجتهاديست عامه ما را الزام مى‏دهند كه شما نيز در قبله عمل به اجتهاد و ظنون مى‏كنيد ديگر شما با ما نمى‏توانيد گفت كه شما اهل ظنّيد و ما اهل علم حضرت مى‏فرمايند كه ما در اينجا نيز عمل بعلم مى‏كنيم و عمل بظن نمى‏كنيم زيرا كه ما نماز را به چهار جهة مى‏كنيم به عنوانى كه خطى بر خطى عمود شود كه زواياى آن مساوى باشند و در اين صورت البته يك نماز ما بر قبله است و هم چنين اگر احتمال قبله در دو طرف يا سه طرف باشد دو نماز يا سه نماز مى‏كنيم تا آن كه به يقين عمل كرده باشيم و چون در غالب بلاد معموره سعه مشرق زياده از بيست و چهار درجه نيست و از طرفين مشرق اعتدال چهل و هشت درجه مى‏شود و هم چنين از طرفين مغرب اعتدال چهل و هشت درجه مى‏شود و هم چنين كه از هر طرفى صد و سى و دو درجه خارجست از مشرق و مغرب پس اگر مثلثى بكشند كه افق را بر سه حصّه صحيح كنند البته يكى از اين خطوط بر مشرق يا مغرب مى‏افتد و ليكن بسيار مشكل است كشيدن اين مثلث كه صحيح باشد و مع هذا از اراضى غير معموره را شامل نخواهست بودن بنا بر اين چهار طرف فرمودند كه البته يكى ازين نمازها بر قبله خواهد بود يا بر ميان مشرق و مغرب خواهد بود كه قبله اضطراريست بر بعضى از مذاهب يا حقيقى است بر مذهب بعضى ديگر