لوامع صاحبقرانی جلد 3

بزرگى حجم كتاب مى‏شد و رغبتها كم مى‏شد و طبايع متنفر مى‏شد خلف ترك آن كردند در نوشتن اما در گفتن مى‏گفتند تا به اين جا رسيد كه اصل و فرع همگى متروك شدند شنيدم از حضرت سيد المرسلين (صلّى الله عليه وآله وسلّم) كه مى‏فرمودند كه مؤذنان امينان مؤمنانند بر نماز ايشان هميشه نسبت به همه كس يا نسبت به صاحبان عذر و هم چنين در روزه ايشان از جهت ابتداى امساك چنانكه خواهد آمد در صوم و در گوشتهاى ايشان يعنى اگر مؤذنان اذان مى‏گويند مؤمنان غيبت اهل آن شهر نمى‏كنند و الّا گوشت ايشان را به غيبت مى‏خورند اگر چه در چنين صورت جايز است غيبت ايشان و ليكن چون متعارف اين است كه غيبت همه كس مى‏كنند و همه كسان گناه ندارند بلكه بعضى گناه كارند كه از جانب مسلمانان عهد كرده‏اند كه اذان بگويند يا از بيت المال مسلمانان از جهت ايشان چيزى مقرر ساخته‏اند كه بگيرند و اذان بگويند و نگويند و محتمل است كه از بابت مجاز مشاكله باشد هر چند غيبت همه جايز باشد در صورتى كه همه تقصير كرده باشند و ليكن چون شبيه است به غيبت حرام باين عبارت از آن تعبير فرموده‏اند و امين مؤمنانند بر خونهاى ايشان.

چون در اخبار بسيار وارد شده است كه حضرت سيّد المرسلين (صلّى الله عليه وآله وسلّم) مقرّر ساخته بودند كه لشكرى كه بر سر جمعى مى‏فرستادند ملاحظه مى‏نمودند كه اگر اذان مى‏گفتند مى‏دانستند كه مسلمانند و الا ايشان را غارت مى‏كردند و مردان را مى‏كشتند و زنان و اطفال را اسير مى‏كردند و جمعى از علما گفته‏اند كه چون اذان از شعاير اسلام است اگر اهل شهرى اتّفاق كنند بر ترك اذان أولا امام زمان ايشان را تخويف مى‏فرمايد اگر بر ترك آن اصرار نمايند جايز است امام را كه قتل همه مردان ايشان بكند و چون احاديث صحيحه گذشت كه دلالت مى‏كند بر آن كه اذان و اقامه سنت است حمل كرده‏اند اين حديث را