ظاهر و باطن تكبيرهالاحرام
گفته شده به وقت گفتن تكبيرهالاحرام دستها را به صورتى كه روى دست به طرف قبله و پشت دست به سوى پشت سر باشد تا محاذى دو گوش برداريد .اهل دل در معناى اين عمل گفتهاند :تمام ما سوى اللّه را بر پشت دست بگذار و به قدرت و حول و قوه الهى از جاى بردار و از دل بركن و از جان ريشهكن نما ، سپس تمام آنها را به پشت سر بريز ؛ به نحوى كه در مقابلت چيزى از ماسوا نماند و به خصوص با كمك گرفتن از حضرت دوست شيطان را در پشت سر با زنجير نفى ابد به بند آر كه نه در نماز و نه در غير آن به تو دست پيدا نكند و روى دست را به عنوان نمونهاى از روى هستى و وجود خويش كه به تمام معنى خالى و تهى است ، براى گدايى از محضر حضرت او به طرف او نگاهدار و با توجه جامع و كامل و با قلبى مملو از عشق و نشاط و با دلى پر از اخلاص و صفا و با حالى متصل به ملكوت و با چشمى گريان و دلى بريان و خضوع و خشوع و در كمال وقار و ادب و طمأنينه بگو : « اللّه أكبر » .آرى ، در حال گفتن تكبير از تمام گذشتهات نادم و شرمسار و نسبت به آيندهات غرق اميد باش و با اعتراف قلبى به گناه و پاك كردن آيينه قلب از وساوس شيطانى وارد حرم قدس و پيشگاه با عظمت حضرت او شو كه تكبيرهالاحرام مقدمه ورود و علت رسيدن به درگاه و كليد بازكننده در رحمت دوست است .« اللّه اكبر » ، يعنى اينكه از علايق رَستم و دل به درگاه تو بستم و از بند تمام معاصى جستم و قلب شيطان پليد براى هميشه خستم ؛ در حقيقت نيت مُكبّر بايد اين باشد كه اكنون مىخواهم اين حيثيت ناقابل و هويت ناچيز خود را نثار راه دوست كنم و آنچه خاطرخواه آن جناب است آن نمايم و توسن بندگى را در ميدان خضوع و خشوع بتازانم و در ساحت كبريايى و عشق او جان بازم كه : ألصَّلوةُ قُرْبانُ كُلٍّ تَقىٍّ[253] . نماز مايه تقرب هر انسان پرهيزكارى است .معنى تكبير اين است اى امام كه خدا پيش تو ما قربان شويم كه خدا پيش تو ما قربان شويم كه خدا پيش تو ما قربان شويم