هدايت - عرفان اسلامی جلد 5

اوامر و نواهى الهى كه به اجرا گذاشتنش عبادت و تضمين كننده خير دنيا و آخرت است در كتاب و سنت قرار دارد و آگاهى و به اجرا گذاشتنش براى تحقق مفهوم عبادت بر هر مكلفى واجب است .

و بدون ترديد ، پيمودن اين راه كه مركب از علم و عمل است ، بدون رفع موانع و رهايى از قيد و بند اوهام و مكتب‏هاى غلط و آزادى از هواى نفس و غرايز خارج از حد ، امكان ندارد .

و انسان با اين عجز و فقرى كه دارد بدون كمك خواهى از خداوند نمى‏تواند با اين همه موانع به مبارزه برخيزد ، اين است كه در راه عبادت بايد از او كمك خواست ، تا امور معنوى و مادى را براى جبران ضعف و ناتوانى انسان با انسان همراه كند و البته توجه به او و كمك‏خواهى از حضرتش در حقيقت جلب كشش و لطف و دستگيرى اوست .

هدايت

اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ [448] .

ما را به راهِ راست راهنمايى كن .

معناى هدايت

هدايت : راهنمايى با مهر و محبت و صلاح است به سوى مطلوب و مقصود و آن بر چند نوع است :

هدايت طبيعى يا تكوينى ، كه شامل كليه موجودات كيهان و عناصر كاخ شگفت‏انگيز آفرينش است .

هدايت غريزى و احساسى ، كه مخصوص به موجودات جاندار و يا شامل موجودات صاحب نفس است .

هدايت وجدانى ، عقلى ، احساسى ، دينى ، كه شامل انسانهاست و هدايت دين كامل‏ترين هدايت براى آدمى است كه او را به سوى سعادت دنيا و آخرت سوق مى‏دهد .

معناى صراط

صراط : جاده عمومى رو به خير است و اضافه شدنش به مستقيم اسرارى دارد كه از حوصله اين جزوه بيرون است .

صراط مستقيم در برابر راه كجى است كه رهروش را به خزى دنيا و عذاب آخرت دچار مى‏كند .

صراط مستقيم در حقيقت عبارت است از راه دين ، مرز حق ، راه عدل و حوزه و حدود و مقررات الهى كه در قرآن و سنت ترسيم شده و اجراى مقرراتش آدمى را به قرب حق رهنمون شده و از فيض و عنايت و رحمت الهى در دو جهان بهره‏مند خواهد كرد .

انسانى كه مى‏خواهد در اين راه پيش رود ، بايد مجذوب و منطبق با محيط و محكوم آن نگردد و پيوسته محيط فكرى و روحى خود را تغيير دهد و در خط مستقيم كه همان دين خداست و ضامن خير دنيا و آخرت قرار گيرد و از انحراف بينديشد ، چون پيوسته در معرض گمراهى و غفلت است ، اين دعا و در خواست را هم ـ اهدنا الصراط المستقيم ـ هميشه به ياد داشته باشد ، تا مشمول عنايت و مشيت مخصوص مبدأ كمال و هستى گردد .

صِرَاطَ الَّذِينَ أَ نْعَمْتَ عَلَيْهِمْ [449] .

راه كسانى [ چون پيامبران ، صدّيقان ، شهيدان و صالحان كه به خاطر لياقتشان ] به آنان نعمتِ [ ايمان ، عمل شايسته و اخلاق حسنه ]عطاكردى .