سوره اخلاص حقيقت بندگى - عرفان اسلامی جلد 5

امام صادق عليه‏السلام در توضيح آن مى‏فرمايد :

ما را به ملازمت راهى راهنمايى نما كه به دوستى تو و به بهشت رساند و از هوا و آرايى كه ما را دچار رنج و فنا مى‏گرداند باز دار[454] .

از پيامبر و اميرالمؤمنين عليهماالسلام روايت شده :

صراط مستقيم يعنى قرآن .

از امام صادق عليه‏السلام نقل شده :

يعنى معرفت امام و حضرت مى‏فرمايد صراط مستقيم به خدا ماييم[455] .

به اين معنى كه ما در تمام شؤون حيات بر ميزان حقيم و از هر جهت در پيشگاه حضرت محبوب مورد پسند و رضايتيم و بر شماست كه تمام زوايا و جوانب حيات خويش را با ما هماهنگ نماييد .

روى هم رفته در سوره مباركه حمد حقايقى از قبيل توحيد ، قيامت ، عبادت ، اتكا به اللّه ، دلالت انسان به راه خدا ، نفى چهره‏هاى ضد الهى به چشم مى‏خورد كه نمازگزار بايد در اين سفر و معراجى كه دارد به تمام آثار و نتايج اين سفر و معراج توجه كند .

چون شرايط و مقدمات نماز را مراعات كردى و مفهوم تكبيرة الاحرام و سوره حمد را يافتى ، سوره‏اى از سوره‏هاى قرآن را بخوان و بهتر اين است كه سوره اخلاص را قرائت كنى .

سوره اخلاص حقيقت بندگى

قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَدٌ [456] .

بگو : او خداى يكتاست .

حقيقت عبادت ، اظهار بندگى و خضوع و خشوع قلبى داشتن و شكر انعام و احسان و اكرام نمودن است .

با اين معنى و حقيقت ، پرستش به معناى جامعش جز در برابر مولا و پروردگار و اربابى كه جميع نعمت‏ها از اوست و همه طور قادر بر سود و زيان رساندن است جايز نيست .

بنابراين بايد وجود مقدس و محبوبى را بندگى كرد كه به تمام موجودات وجود بخشيده و پروراننده و روزى دهنده آن‏هاست و آفريدن و خلق كردن و عطا كردن حيات و شعور وقف حريم مقدس اوست و اين همه مستلزم داشتن قدرت و حيات و اراده و علم و حكمت بى‏نهايت در بى‏نهايت است و اين معانى هم از آثار قدرتش در ميدان پرعظمت حيات آشكار است و اين همه از مفهوم اللّه پيداست .

چون اين مفهوم را به حقيقت دريابى و توفيق درك آن از ناحيه حضرتش نصيب تو شود ، شعله عشق فطرى به وجود مقدس او در تو زبانه كشد و عالى‏ترين و قوى‏ترين تحرك ، براى اداى خالصانه‏ترين عبادت براى تو حاصل گردد ، آن وقت است كه بر اثر اين عشق از والاترين ارزش برخوردار خواهى شد و خداى نخواسته ، اگر در زمره بى‏معرفت‏ها بمانى ، از اين عشق محروم خواهى شد و در آن صورت براى تو محركى جهت ورود در فضاى پرمعناى عبادت نخواهد بود و از اعتبار و آبرو هم در پيشگاه او نصيب نخواهى نداشت .

يكى از حواريون بزرگ عيسى در اين مسئله داد حقيقت داده مى‏گويد :

اگر من با زبان بشر و ملائكه حرف مى‏زدم ولى محبت نداشتم يك پاره مسى مى‏شدم كه به صدا درآيد ، اگر من داناى غيب و آگاه از همه اسرار و علوم مى‏شدم و تمام ايمان كامل را كه كوه‏ها را از جا بر كند دارا مى‏گشتم ولى محبت نداشتم چيزى نمى‏بودم .