عرفان اسلامی جلد 5

دوم

استعاذه سبب معرفت به دو حقيقت است ، پى بردن به عجز نفس و آگاهى به عزت و قدرت كامله ربانى .

سوم

استعاذه انتساب و تشابه است به دوستان ، جهت آن‏كه محبان حق جل و علا از انبياى عظام چون نوح و يوسف و موسى و حضرت مصطفى و هم چنين بندگان مقرب خداوند مانند زن عمران و حضرت مريم استعاذه نمودند و با ظهور اين حقيقت در تمام شؤون زندگى از خطر شياطين انسى و جنى در امان ماندند و در نتيجه حضرت نوح به سلامت و حضرت موسى به كرامت و حضرت يوسف به عصمت و زن عمران به اجابت و حضرت مريم به بشارت و حضرت ابراهيم به دوستى و خلت و حضرت مصطفى به شفاعت نايل گرديدند .

چهارم

استعاذه دعايى است به اجابت مقرون چنان‏كه مادر مريم گفت :

وَإِنِّى أُعِيذُهَا بِكَ [370] .

و او و فرزندانش را از خطرات مهلك و وسوسه‏هاى بنيان برانداز شيطان رانده شده به پناه تو مى‏آورم .

و اين به قبول مقرون افتاد .

فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ [371] .

پس پرودگارش او را به صورت نيكويى پذيرفت .

پنجم

استعاذه سبب ايمن شدن از آفت‏هاست ، چنان‏كه اگر مخلوقى ، مخلوقى را ملجأ و ملاذ سازد و اگر كسى به اهل قدرت و جاه پناه برد ، آن كس از روى حميّت او را به حمايت گيرد ، خداوند كريم به طريق اولى ، اگر بنده‏اى از روى عجز و اخلاص به او پناه برد ، پناهش مى‏دهد و از شرّ شيطان مصونش مى‏فرمايد .

در اين مسئله بسيار مهم به يك نكته بايد توجه داشت و آن اين‏كه ، همان طور كه براى تشرف به حضور بزرگان تشريفات خاصى ، از قبيل لباس مخصوص و تحصيل اجازه و تعيين وقت و غيره لازم است ، براى حضور در پيشگاه رب‏الارباب و ملك الملوك نيز علاوه بر طهارت لباس و تن ، طهارت روح و نفس و دل مى‏بايد ، از اين جهت است كه هنگام قرائت قرآن ، به خصوص خواندن سوره حمد در نماز ، امر آمده كه :

فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ [372] .

از شيطان رانده شده به خدا پناه ببر .

يعنى دل و جان و عمل خود ، با آراستن به حقايق الهى پاك كن كه از گرو شيطان بيرون آمده و از قيود او خلاص گردى و به مقام با عظمت آشنايى رسى كه چون آشنا شدى ، به دربار او راه يابى ، بدون اين‏كه سگ‏هاى اطراف درگاه به تو حمله آرند كه سگ‏هاى اطراف پيشگاه سلطان را با آشنايان كارى نيست و جرأت حمله بر دوستان و محبان را ندارند .

مگر در قرآن نخوانده‏اى كه حضرت رب العزه به اين سگ هار رانده شده فرمود :

إِنَّ عِبَادِى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغَاوِينَ [373] .

قطعاً تو را بر بندگانم تسلّطى نيست ، مگر بر گمراهانى كه از تو پيروى مى‏كنند .