بنا بر آنچه گذشت، كتاب در نزد اينان تنها رؤياها و آرزوها و چه بسا پندارها و تقليدها است. بنا بر تعبير دقيق قرآن، آرزوهاى محضى است كه ناتوانان با آنها تسلّى خاطر مى يابند و با حروف آن تيره بختان و ناكامان زمزمه مى كنند، به جاى آنكه عاملى باشد كه كارمايه هاى ايشان را به جوشش بيندازد، و محركى كه خردهاشان را برانگيزد، و نظامى كه براى زندگى و دلبستگيهاشان تعيين جهت كند.نگاه كنيد كه قرآن از اين طبقه زير پا مانده و له شده چگونه ياد كرده است:«وَ مِنْهُمْ أُمِّيُّونَ لا يَعْلَمُونَ الْكِتابَ إِلَّا أَمانِيَّ- و گروهى از ايشان بيسوادانند كه كتاب را جز آرزوهايى نمى دانند.»يعنى كتاب در نظر ايشان تنها به صورت آرزوهايى درآمده است كه هوس دست يافتن به آنها را دارند بى آنكه به هيچ حركت و عمل واقعى براى تحقق بخشيدن به هدفهاى كتاب بپردازند.«وَ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ- و همه در پندارند.»و اينان هيچ عقل و خرد خود را براى آن به كار نمى اندازند كه فكر كنند و به نوآورى بپردازند، بلكه كتاب تنها انگيزنده خيال ايشان است و با آن تصورات و رؤياهايى براى خود فراهم مى آورند. و محتمل است كه معنى ظن و پندار همين باشد.[79] اين بيسوادان بدون شك مقصرند. ولى گناه بزرگ ايشان بر گردن كسانى است كه آنان را گمراه كرده و معانى كتاب را چنان تغيير داده اند كه وسيله اى براى تحذير بوده باشد، در صورتى كه پيش از آن عاملى براى انفجار نيرو بوده است. و پس از آنكه انگيزنده خرد و برنامه و روشى براى تفكر بود، آن را به
لطفا منتظر باشید ...
