ج: تفسير - تفسیر هدایت جلد 1

صفحه ى 64

اگر بخواهيم معنى كلمه «قصد» را در آيه ذيل كشف كنيم:

«وَ عَلَى اللَّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَ مِنْها جائِرٌ وَ لَوْ شاءَ لَهَداكُمْ أَجْمَعِينَ» (النحل/ 9) از مقارنه ميان «قصد» و «جائر» و «هداية» به معنى قصد مى رسيم، چه در مقابل جائر كه به معنى مايل و كج آمده، و بنا بر اين قصد به معنى مستقيم است، و چون جائر به معنى ستمگر است، پس قصد به معنى دادگر خواهد بود.

يا اگر بخواهيم معنى «نفش» را در اين آيه بدانيم:

«وَ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ إِذْ يَحْكُمانِ فِي الْحَرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِيهِ غَنَمُ الْقَوْمِ، وَ كُنَّا لِحُكْمِهِمْ شاهِدِينَ» (النساء/ 78) كارى جز آن نداريم كه كلمه «نفشت» را با «حرث» و «غنم» و «حكم» مقايسه كنيم و معنى تلف كردن كشت و مزرعه را از آن به دست آوريم.

مردى به ديدار يكى از اصحاب پيغمبر (ص) رفت و از معنى كلمه «أبّ» در آيه كريمه اى از قرآن پرسش كرد و آن صحابى آن را ندانست. على عليه السلام از در درآمد و گفت: معنى اين لفظ در خود آيه موجود است كه خداوند متعال گفته است:

«وَ فاكِهَةً وَ أَبًّا مَتاعاً لَكُمْ وَ لِأَنْعامِكُمْ» (عبس/ 31- 32) كه فاكهة يعنى ميوه براى خود شما است و ابّ يعنى علوفه براى چارپايان شما.

ج: تفسير

شناخت چارچوب تاريخى كه شاهد نزول وحى بوده، و شناخت مورد خاص كه آيه در آن نازل شده، و ايستار اجتماعى كه آيه با آن رو به رو شد، در فهميدن معنى دقيق آيه تأثير فراوان دارد.

شناختن تفاسير ائمه وحى (ع) در مورد آيه، از شناخت معانى آن قاطعيت دارد. چيزى كه هست، تفاسير امامان (ع) گاه با يكديگر اختلاف دارد، يا تنها تطبيق واحدى از آيه را بيان مى كند، كه در اين صورت مى بايستى راهى را برگزينيم