تفسیر هدایت جلد 1

صفحه ى 224

مى سپاريم، بهتر از آن يا همانند آن را مى آوريم آيا نمى دانى كه خدا بر همه چيز تواناست؟» نسخ، عبارت از تغيير شكل دادن اسلوب حكم است به صورتى متناسب با تطور و تكامل زندگى، با وجود بقاى خود حكم، همچون حكم نماز كه در شريعتهاى پيشين رو به مسجد اقصى گزارده مى شد و سپس قبله به كعبه تحول پيدا كرد. پس نماز همان نماز است ولى قبله آن تغيير پيدا كرد. و گاه نسخ عبارت از الغاى مستقيم خود حكم است، همچون چيزهايى كه خوردن آنها بر بنى اسراييل حرام بوده و در اسلام اين حكم حرمت لغو شد.

و خدا هنگامى كه شريعتى را نسخ مى كند، رهبرى آن شريعت را نيز فسخ مى كند، يا آن شخصى را كه مجسم كننده آن شريعت است نيز چنين مى كند. شرايع موسى و عيسى (عليهما السلام) نسخ شد و دوران رهبرى آنها براى مردم به پايان رسيد، و آيه به اين معنى انسان پيشوا را نيز شامل مى شود كه به صورت عملى آيات خدا را مجسم مى سازد. بنا بر اين كلام خدا دليل بر آن است كه براى هر زمان پيشوايانى وجود دارد كه از دين احكام پيوسته به اوضاع و احوال زمان خود را بيرون مى آورند، و خدا قادر بر ابداع آيات تازه و برانگيختن پيشوايان تازه است. و در بعضى از نصوص اين آيه به وفات امامى دادگر و قيام امامى ديگر به جاى او تفسير شده است.

نمايندگان انديشه هاى نسخ شده در نتيجه تطور و تكامل زندگى به شمار مى روند، بلكه لازم است از خداى متعال بترسد، چه او مالك آسمانها و زمين است و سرپرست و ياور و تنها سرور و ولى همه جهانيان است.

«أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ- آيا نمى دانى كه ملك و پادشاهى آسمانها و زمين مخصوص او است، و سواى خدا سرور و ياورى نداريد؟» اين آيات و آنچه پيش از آن گذشت، به امت مسلمان فرمان مى دهد كه به جدّ درباره پيشرفت مستمر بينديشند و از هر چه تازه است، به اين بهانه كه گاه بهتر