تفسیر هدایت جلد 1

صفحه ى 261

ايشان را آشكار ساخت. پس از آن بنى اسراييل به صورت امتى مؤمن مورد بحث قرار گرفت، و داستانهايى از ايشان نقل شد و عبرتهايى كه بايد از آنها بهره مند شويم. و آخرين درسى كه قرآن در اين خصوص به ما داد، لزوم تمسّك به هدايت قرآن و تأثير نپذيرفتن از بنى اسراييل است، و اين از آن روست كه آنان امتى منحرف شده اند و نيز امتى از ميان رفته، كه «لَها ما كَسَبَتْ وَ لَكُمْ ما كَسَبْتُمْ»: هر چه به دست آورده از آن خودش است، و هر چه شما كسب كنيد از آن خودتان خواهد بود.

و بدين گونه قرآن حكيم براى امت اسلامى شخصيت فرهنگى و استقلال آن را از امتهاى پيشين تضمين كرد. و اكنون رمز اين استقلال آشكار را براى ما بيان مى كند كه تجسّم يافته در قبله اى است كه سبب يگانگى افراد امت اسلامى است و به آنان شخصيت محكمى مى بخشد، و از ديگر سوى مايه تمايز آن از امتهاى ديگر است.

قرآن، اين درس را با تكرار آيه اى آغاز مى كند كه پيشتر گذشت و واضح شد كه: تطور و تكامل زمان گاه در اختلاف شريعتها تأثير مى گذارد، و بر امت است كه به صورت مستقل به تفكر بپردازد، و بى آنكه از جنبه هاى منفى امتهاى پيشين (كه هر چه بوده رفته اند) تأثير پذيرد.

سپس براى ما توضيح مى دهد كه قبله به خودى خود چيزى مقدس نيست، بل بدان سبب كه خدا به تكريم آن امر كرده چنين است. و هنگامى كه خدا قبله را تغيير داد، قداست قبله نخستين از ميان رفت، و خدا در قبله حلول نمى كند كه از اين روى شايسته تقديسى دايمى باشد.

ميان دامنه ارتباط و علاقه بين قبله و شخصيت امتى كه برتر از امتهاى ديگر و گواه بر آنها است، دامنه تطبيق آن بر ارزشهاى زندگى نظارت مى كند.

اما قبله پيشين براى هدفى محدود معين شده بود، و آن آزمودن مشركان قريش براى شناختن اندازه راستگويى آنان در پذيرفتن رسالت خدايى بود كه از ايشان مى خواهد تا از قبله دشمنان يهودى خود پيروى كنند.

قبله اى كه براى امت تشريع شد، مسجد الحرام بود كه داراى شرافت و