تفسیر هدایت جلد 1

صفحه ى 298

[171] و مثل اينان مثل طوطى است كه هر چه را ديگرى بگويد، بى آن كه چيزى از آن بفهمد، تكرار مى كند. اينان قدرت انديشيدن و استقلال فكرى و فرهنگى را از دست داده اند:

«وَ مَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِما لا يَسْمَعُ إِلَّا دُعاءً وَ نِداءً- و مثل كسانى كه كافر شدند همچون مثل كسى است كه بانگ بر كسى مى زند كه جز آواز و صدايى مبهم چيزى نمى شنود.»

و اين گونه كسان در واقع، «صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لا يَعْقِلُونَ- كر و گنگ و كورند و چيزى نمى فهمند.»

زيرا فايده گوش و زبان و چشم، شناخت است و اگر شناختى نباشد احساسى نخواهد بود.

اين يك مثل بود از مردمى كه از استقلال بهره اى ندارند، و از پرستش كسانى جز خداى يگانه هنوز آزاد نشده اند، و در نتيجه از موهبت عقلى كه خدا به ايشان ارزانى داشته بهره اى نمى برند.

[172] و مثل ديگرى كه قرآن مى زند، از واقعيت پيروى از مردان دين تحريف كننده كلام خدا است، و آنان نيز صورت ديگرى از واپسماندگى اجتماعى محسوب مى شوند كه نظامهاى فاسد را تأييد مى كنند و پيش از آنكه قرآن اين مثل را بزند، بازمى گردد و ما را به بهره مندى از نعمتهاى خدا فرمان مى دهد:

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ- اى كسانى كه ايمان آورده ايد، از پاكيزه هايى كه روزى شما كرده ايم بخوريد.»

و باشد كه خطاب اين مرتبه تنها متوجّه مؤمنان است، در صورتى كه در آيه پيشين جنبه عام داشت، و ممكن است هدف كوبيدن و طرد اين طرز تفكر بوده باشد كه دين عقب ماندگى و ارتجاع و دورى گزيدن از چيزهاى پاكيزه است، كه عمل مردان و متوليان دين تحريف كننده چنين بوده است، و مى خواسته است عكس آن را به اثبات برساند و بگويد كه دين به پيشرفت و تكامل و بهره مند شدن از