تفسیر هدایت جلد 1

صفحه ى 459

هيچ كسى را مكلف بر اعمال ديگران نكرده است، چرا كه بر آنها قدرتى ندارد، و هر كس به اندازه قدرت خود مكلف است، و خدا هيچ كس را به بيش از توانايى او مكلف نمى كند. پس اگر كسى بتواند مردمان را در انجام دادن كارهاى خوب تحت تأثير خود قرار دهد، ممكن است به اندازه توانايى خود در اين خصوص مكلف شود، و البتّه كودكى كه چيزى را تميز نمى دهد و نيز بيمار براى كارى كه از عهده آن برنمى آيد تكليفى ندارد.

و خدا مسئوليّت خيالات و هواهاى نفسانى را كه بدون اراده شخص بر قلب كسى خطور مى كند، بر او بار نمى كند (همچون حسدى كه صاحبان آن به پيروى از آن برنمى خيزد، يا تشكيكهايى كه درباره آفرينش پيدا مى شود، و بدبينيهايى كه كارى در نتيجه آنها صورت نمى گيرد، و نيت بدى كه صاحب آن به عملى كردن آن نمى پردازد).

و تكليف همچنين به عمل منفى و مثبت اندازه گيرى مى شود. پس هر كس به اندازه عمل شايسته و خوبش پاداش نيك مى بيند، و به اندازه عمل بدش مورد مؤاخذه و مجازات قرار مى گيرد. و عمل خير ديگرى به تو سودى نمى رساند به همان گونه كه تو را به اعمال بدى او مجازات نمى كنند. پدر تو و جامعه تو و فرماندهانت هر يك براى خود كار مى كنند به همان گونه كه تو براى خودت كار مى كنى و عمل تو شفيع تو مى تواند باشد.

«لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها مَا اكْتَسَبَتْ- خداوند به هيچ كس جز آنچه به آن توانايى دارد تكليف نمى كند آنچه (از نيكيها) كه كسب كرده، او را است، و آنچه (از بديها) كه به دست آورده بر (ضد) او است.»

2- و خطايى كه از انسان بدون قصد او سرزند، بخشيده است، با وجود اين كه مسئوليت آن را شامل مى شود، بدان سبب كه خطا از بى مبالاتى حادث مى شود. و بنا بر اين ملاحظه مى كنيم كه خدا براى بعضى از انواع خطا كفاره اى قرار داده است تا سبب خوددارى مردمان از آن شود، و نيز براى اين كه مواظب خويش