تفسیر هدایت جلد 1

صفحه ى 481

فتنه

تأويل پس از فتنه مى آيد، چه فتنه كه ستم كردن بر مردم است پس از تأويل مى آيد، چه آدمى جز براى سر فرود آوردن در برابر فشارهاى شهوتها منحرف نمى شود كه نتيجه آن غصب كردن حقوق ديگران است، كه در منطق قرآن به نام فتنه خوانده مى شود.

علامت انحراف تأويل و گزارش غير علمى است، و علامت تأويل غير علمى هدف قرار دادن فتنه. و ما مى توانيم انحراف عقلى را از مظاهر اجتماعى (ستمگرى اجتماعى) كشف كنيم، و پيدا شدن منفيگرى در انديشه ساده ترين دليل براى خطا بودن خود انديشه است. و به همين سبب قرآن آگاهى مى دهد كه هدف انديشه نادرست رسيدن به نتايج ستمگرانه است. مى گويد:

«فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِيلِهِ- يعنى منحرفان نفسى كسانى هستند كه آيات واضح و روشن را ترك مى كنند و به آيات دشوار مى پردازند تا آنها را بر حسب هواهاى نفسانى خويش و براى ستم كردن به مردم و غصب حقوق ايشان تأويل كنند.»

چه كس تأويل را مى داند؟

«وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ- و تأويل آن را كسى جز خدا نمى داند و راسخان در علم.»

تأويل درست، يعنى تطبيق صحيح ارزشهاى وحى يا عقل بر موضوعات خارجى، جز در نزد خدا و استواران در علم يافت نمى شود آيا اين راسخان در علم كيانند؟

آنان كسانى هستند كه تنها به علم داشتن به چيزها قناعت نمى كنند، بلكه در علم به غور كردن و فراوان نگريستن و انديشيدن در آن چندان ادامه مى دهند تا پاهاى ايشان قرص و محكم در سرزمين علم استوار شود، و در اين هنگام مى دانند كه