تفسیر هدایت جلد 1

صفحه ى 618

نفر بوده اند، بلكه اين كار بايد به مقياس تاريخى صورتپذير شود و به يافتن پاسخ اين سؤال بپردازيم كه: نسبت حقيقت در آن چند است؟ و مقدار ايمان داشتن اصحاب آن چه اندازه است؟ و نقاط ضعف در جوامع دشمنانى كه بايد بر آنها پيروز شود كدام است؟ و همچنين.

هنگامى كه به سنتهاى خدا در تاريخ بازمى گرديم، به اين نتيجه مى رسيم كه حق به شرطى پيروز مى شود كه مؤمنان صادقى به آن وجود داشته باشند، و به همين سبب قرآن ما را به اين حقايق متذكر مى سازد و مى گويد:

«قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُروا- پيش از شما سنتهايى بوده و گذشته است، پس در زمين گردش كنيد و ببينيد،» به آثار امتهايى كه پيش از شما بوده و از دنيا رفته اند و عبرتها و درسهايى از خود بر جاى گذاشته اند نگاه كنيد كه مهمترين آنها اين است كه سبب از ميان رفتن آنها يك چيز بوده و آن تكذيب و دروغ شمردن حق است.

«كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ- كه پايان كار تكذيب كنندگان حق چگونه بوده است،» [138] و در ميدان بحث از سنتهاى خدا در زندگى سخن از قرآن به ميان مى آيد كه نقش آن نقش يادآور اين سنتها است كه نظر همگان را به آنها جلب مى كند. ولى تنها پرهيزگاران از آن بهره مند مى شوند، چه به حقيقت سنتها راه مى يابند و درسهاى آن را درباره خود تطبيق مى كنند و از آنها پند مى گيرند.

«هذا بَيانٌ لِلنَّاسِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِينَ- اين حجتى است براى مردم و هدايت و پندى براى پرهيزگاران.»

كسانى كه از پروردگار خويش ترس دارند، و آماده ملتزم شدن به حقّ اند، اين حق را كشف مى كنند. اما كسانى كه تنها به خودشان و هواهاى نفس و شهوات خويش توجه دارند، حق را نمى شناسند، زيرا كه اساسا خواستار راهيابى به آن نيستند.

[139] يكى از سنّتهاى خدا در اجتماع اين است كه صاحبان ايمان پيروز